Wednesday, April 15, 2020

Download Penjelasan Yaqulu (Nazhom Maqshud) dengan Bahasa Sunda Pdf

Surahan Yaqulu ku Basa Sunda

Baraya santri tangtos wae ngaos kitab yaqulu. Simkuring ngashare surahan yaqulu ku basa sunda manawi diperyogikeun, kangge santri diajar, kangge guru ngawuruk. Tiasa didowload dina link dihandap ieu. 
Surahan Yaqulu Sunda

Neda hapunten sareng koreksina, margi tangtos aya kalepatan.











بِسۡمِ اللهِ الرَّحۡمٰنِ الرَّحِيمِ
يَقُــوۡلُ بَعۡـــدَ حَـمۡدِ ذِي الۡجَـــــــــــــــــــــــــلَالِ    ۞   مُصَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلِّـيًـا عَلَـى النَّـِبـي وَالۡاٰلِ
عَـبۡدٌ أَسِـيۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرُ رَحۡمَةِ الكَرِيمِ   ۞   أَيۡ أَحۡمَدُ بۡنُ عَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــابِدِ الـرَّحِيۡمِ
Mushonnif ieu nazhom jenenganana Syaikh Ahmad bin Abdirrohim. Anjeuna ngawitan anggitana ku basmalah sareng hamdalah sakumaha kabiasaan para ulama karana tumurut kana Al-Quran sareng ngajalankeun parentah Rosul:
كل أمر ذي بال يبدأ فيه بالحمد لله وفي رواية ببسم الله الرحمن الرحيم فهو أقطع
sakur perkara alus anu teu dimimitian ku muji ka Allah, dina sapalih riwayat ku bismillahirrohmanirrohim maka saeutik barokahna.
Anjeuna lajeng ngaoskeun sholawat ka kanjeng Nabi sareng kulawargana tabarrukan sangkan ditampina ieu nazhom karana sholawat mangrupikeun amalan anu pasti diqubul ku Allah. 
Kitab ieu mangrupikeun nazhom tina kitab Al Maqshud, di tanah Sunda ieu kitab sok disebat Kitab Yaqulu.  Kitab  Yaqulu ieu ngabahas ilmu shorof. Ari patokan (حد) ilmu shorof eta ilmu ngenaan bentuk/ shigat kalimat jeung huruf-huruf ashal atawa tambahan, shohih atawa illat. Hukum diajarna fardhu kifayah pikeun jalma muslim secara umum, fardhu ‘ain pikeun anu maca tafsir jeung hadits. Peletak pertamana (واضع) nyaeta Mu’adz bin Muslim Al-Haro (معاذ بن مسلم الهراء). Faedahna (ثمرة) ilmu shorof eta sangkang urang teu salah dina ngalafazkeun kalimat/ kecap basa Arab, oge ngabantos kana maham Al-Quran sareng Hadits.

باب الثلاثي والرّباعي المجرّد والمزيد
BAB FIIL TSULATSI JEUNG RUBA’I MAZID MUJARROD JEUNG MAZID

Fiil Tsulatsi Mujarrod
فِعۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــلٌ ثُلَاثِـيٌّ إِذَا يُجَـــــــــــــــــــــــــــــــــــرَّدُ   ۞   أَبۡوَابُــــــــــــــــــــــــــــــــــهُ سِـتٌّ كَمَــــــــــــا سَـتُــسۡــرَدُ
Ari fiil tsulatsi mujarrod nyaeta fiil anu tilu jumlah huruf bangsa asal tur dikosongkeun tina panambah eta bab na aya genep.
فَـالۡعَـيۡنُ إِنۡ تُفۡتَحۡ بِمَـــــــــــــــــــــــاضٍ فَاكۡسِرِ   ۞
   أَوۡ ضُــــــــــــــــــــــــــمَّ أَوۡ فَافۡتَحۡ لَهَا فِي الغَابِرِ
Dimana-mana aya ‘ain fiil madhi difathahkeun tah dina ‘ain fiil mudhori’na aya tilu jalan:
1.    dhommah, anut kana wazan فَعَلَ – يَفْعُلُ,  contohna نَصَرَ يَنْصُرُ نَصْرًا
2.    kasroh, anut kana wazan فَعَلَ – يَفْعِلُ, contohna ضَرَبَ يَضْرِبُ ضَرْبًا
3.    fathah, anut kana wazan فَعَلَ – يَفْعَلُ, contohna فَتَحَ يَفْتَحُ فَتْحًا
وَإِنۡ تُضَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمَّ  فَاضۡمُمَنۡــهَا فِيۡــهِ   (5)    ...............................
Dimana-mana aya ‘ain fiil madhi didhommahkeun tah dina ‘ain fiil mudhori’na kudu dhommah deui, anut kana wazan فَعُلَ – يَفْعُلُ, contohna حَسُنَ يَحْسُنُ حُسْنًا.
...............................   (5)
           أَوۡ تَنۡكَسِـــرۡ فَـافۡتَــحۡ  وَكَسۡرًا عِيۡــــــــــــــــــــــهِ
Dimana-mana aya ‘ain fiil madhi difathahkeun tah dina ‘ain fiil mudhori’na aya dua jalan:
1.    fathah, anut kana wazan فَعِلَ – يَفْعَلُ, contohna عَلِمَ يَعْلَمُ عِلْمًا
2.    kasroh, anut kana wazan فَعِلَ – يَفْعِلُ, contohna حَسِبَ يَحْسِبُ حُسْبَانًا
Jadi perbedaan tiap bab aya dina harokat ‘ain fiil madhi jeung mudhori’na. Kangge nangtukeun hiji fiil anut kana bab mana tiasa kauninga tina kamus atanapi tina keterangan guru.  Wincikan wazan (timbangan) jeung mauzun (anu ditimbang) fiil tsulatsi mujarrod dina jadwal ieu:
الموزون
الوزن
الرقم
نَصَرَ يَنْصُرُ نَصْرًا
فَعَلَ –  يَفْعُلُ
1
ضَرَبَ يَضْرِبُ ضَرْبًا
فَعَلَ – يَفْعِلُ
2
فَتَحَ يَفْتَحُ فَتْحًا
فَعَلَ – يَفْعَلُ
3
عَلِمَ يَعْلَمُ عِلْمًا
فَعِلَ – يَفْعَلُ
4
حَسُنَ يَحْسُنُ حُسْنًا
فَعُلَ – يَفْعُلُ
5
حَسِبَ يَحْسِبُ حُسْبَانًا
فَعِلَ – يَفْعِلُ
6
وَلَامٌ أَوۡ عَـــيۡنٌ بِمَـــــا قَــدۡ فُتِحَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا   ۞   حَـلۡقِي سِـــوَى ذَا بِالشُّــــــــذُوذِ اتَّضَحَا
Fiil anu asup kana bab 3 (فَعَلَ – يَفْعَلُ) disyaratkeun ‘ain atawa lam fiilna kudu tina huruf halq; أ ه ع ح غ خ, contohna سَأَلَ يَسْأَلُ، مَدَحَ يَمْدَحُ.
[قوله سوى ذا الخ] Anu teu anut kana katangtuan ieu dihukuman syadz (kaluar tina qiyas/aturan), contohna أَبَى يَأْبَى lebet kana bab 3 tapi ‘ain tapi lam fiilna sanes huruf halq.

Fiil Ruba’i Mujarrod
ثُمَّ الرُّبَـــــــــــــــــــــــاعِيُّ بِبَـــابٍ وَاحِــــــــــــــــــــــــــــــــدِ   ۞   وَالۡحِـقۡ بِــهِ سِــتًّـا بِغَــيۡرِ زَائِـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدِ
فَــوۡعَـــلَ فَـعۡـوَلَ كَـذَاكَ  فَــيۡـعَــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَا   ۞   فَــعۡـيَــــــــــــــــلَ  فَعۡـلَى وَكَـذَاكَ فَـعۡــــــــــــــــــــــلَـلَا
Ari fiil ruba’i mujarrod nyaeta fiil anu opat huruf bangsa asal tur dikosongkeun tina panambah eta aya hiji bab. Wazana فَعْلَلَ – يُفَعْلِلُ – فَعْلَلَةً, mauzuna دَحْرَجَ – يُدَحْرِجُ – دَحْرَجَةً.
[قوله والحق به الخ] Mulhaq (anu disaruakeun) ruba’i mujarrod aya genep bab, wincikanana dina jadwal ieu:
الموزون
الوزن
الرقم
حَوْقَلَ يُحَوْقِلُ حَوْقَلَةً
فَوْعَلَ - يُفَوْعِلُ - فَوْعَلَةً 
1
جَهْوَرَ يُجَهْوِرُ  جَهْوَرَةً
فَعْوَلَ - يُفَعْوِلُ - فَعْوَلَةً 
2
بَيْطَرَ يُبَيْطِرُ بَيْطَرَةً
فَيْعَلَ - يُفَيْعِلُ - فَيْعَلَةً 
3
عَثْيَرَ يُعَثْيِرُ عَثْيَرَةً
فَعْيَلَ - يُفَعْيِلُ – فَعْيَلَةً
4
سَلْقَى يُسَلْقِى سَلْقَاةً
فَعْلَى - يُفَعْلِى - فَعْلاَةً 
5
جَلْبَبَ يُجَلْبِبُ جَلْبَبَةً
فَعْلَلَ - يُفَعْلِلُ – فَعْلَلَةً
6

Fiil Tsulatsi Mazid
زَيۡــــدُ الثُّــلَاثِــي أَرۡبَــعٌ مَــعۡ عَـشۡــــــــــــــــــــــــــــــرِ   ۞   وَهۡيَ لِأَقۡـسَـامٍ ثَـلَاثٍ تَجۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرِي
Ari fiil tsulatsi mazid nyaeta fiil anu tilu jumlah huruf bangsa asal tur make panambah eta babna aya opat belas. Opat belas bab eta kabagi kana tilu warna: 1) warna awal nyaeta panambahna hiji, 2) warna tsani nyaeta panambahna dua, 3) warna tsalis nyaeta panambahna tilu.
أَوَّلُـهـَــــــــــــــــــــــــــــــــــــا الرُّبَـاعِ مِثۡــــلُ أَكۡـرَمَــــــــــــــا  (10)  وَفَعَّــــــــــــلَ وَفَـــــــــــــاعَلَا  كَخَــــــــــــــــــــــــــاصَمَا
Dimana-mana aya fiil tilu huruf bangsa asal sahuruf bangsa panambah tah eta dingaranan fiil tsulatsi mazid warna awal. Babna aya tilu:
الموزون
الوزن
الرقم
أَكْرَمَ يُكْرِمُ إِكْرَامًا
أَفْعَلَ - يُفْعِلُ - إِفْعَالاً 
1
فَرَّحَ يُفَرِّحُ تَفْرِيحًا
فَعَّلَ - يُفَعِّلُ – تَفْعِيْلًا
2
قَاتَلَ يُقَاتِلُ مُقَاتَلَةً
فَاعَل - يُفَاعِلُ – مُفَاعَلَةً
3

وَاخۡـصُـصۡ خُـمَـــــــــــاسِيًّا بِذِي الۡأَوۡزَانِ   ۞   فَــبَــدۡؤُهَــا كَانۡكَسَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرَ وَالثَّـانِي
اِفۡــتَـعَـــــــلَ افۡـعَـــــــــلَّ كَذَا تَفَــعَّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَا   ۞   نَـحۡـوُ تَـعَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَّمَ وَزِدۡ تَفَاعَلَا
Dimana-mana aya fiil  tilu huruf bangsa asal dua huruf bangsa panambah tah eta dingaranan fiil tsulatsi mazid warna tsani. Babna aya lima:
الموزون
الوزن
الرقم
اِنْكَسَرَ يَنْكَسِرُ اِنْكِسَارًا
اِنْفَعَلَ - يَنْفَعِلُ – اِنْفِعَالًا
1
اِجْتَمَعَ يَجْتَمِعُ اِجْتِمَاعًا
اِفْتَعَلَ - يَفْتَعِلُ – اِفْتِعَالًا
2
اِحْمَرَّ يَحْمَرُّ اِحْمِرَارًا
اِفْعَلَّ - يَفْعَلُّ – اِفْعِلَالًا
3
تَعَلَّمَ يَتَعَلَّمُ تَعَلُّمًا
تَفَعَّلَ - يَتَفَعَّلُ – تَفَعُّلًّا
4
تَبَاعَدَ يَتَبَاعَدُ تَبَاعُدًا
تَفَاعَلَ - يَتَفَاعَلُ – تَفَاعُلًا
5
ثُــمَّ السُّـدَاسِي اســـــــــــــــتَفۡعَلَ وَافۡعَوۡعَلَا   ۞   وَافۡعَـوَّلَ افۡــعَـنۡــلَى يَـلِـيـهِ افۡعَـنۡــــــــــــــــــــــــــــــلَلَا
وَافۡعَـــــــــــــــــــــالَ مَا قَدۡ صَاحَبَ اللَّامَينِ   ۞   ...............................
Dimana-mana aya fiil anu tilu jumlah huruf bangsa asal tilu huruf bangsa  panambah tah eta dingaranan fiil tsulatsi mazid warna tsalis. Babna aya genep:
الموزون
الوزن
الرقم
اِسْتَخْرَجَ يَسْتَخْرِجُ اِسْتِخْرَاجًا
اِسْتَفْعَلَ - يَسْتَفْعِلُ اِسْتِفْعَالًا
1
اِعْشَوْشَبَ يَعْشَوْشَبَ اِعْشِيشَابًا
اِفْعَوْعَلَ - يَفْعَوْعِلُا – اِفْعِيعَالًا
2
اِجْلَوَّذَ يَجْلَوِّذُ اِجْلِوَّاذًا
اِفْعَوَّلَ - يَفْعَوِّلُ – اِفْعِوَّالًا
3
اِقْعَنْسَسَ يَقْعَنْسِسُ اِقْعِنْسَاسًا
اِفْعَنْلَلَ - يَفْعَنْلِلُ – اِفْعِنْلَالًا
4
اِسْلَنْقَى يَسْلَنْقِى اِسْلِنْقَاءً
اِفْعَنْلَى - يَفْعَنْلِى – اِفْعِنْلَاءً
5
اِحْمَارَّ يَحْمَارُّ اِحْمِرَارًا
اِفْعَالَّ - يَفْعَالُّ – اِفْعِيلَالًا
6

Fiil Ruba’i Mazid
...............................   ۞   زَيۡــدُ الرُّبَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاعِيِّ عَلَى نَوۡعَيۡنِ
Dimana-mana aya fiil anu opat huruf bangsa asal bari make panambah tah eta dingaranan fiil ruba’i mazid. Fiil ruba’i mazid ieu kabagi kana dua warna: 1) warna awwal nyaeta panambahna hiji, 2) warna tsani nyaeta panambahna dua.
ذِي سِــتَّـةٍ نَحۡـوُ افۡعَــــــــــــــــــــــــــــــــلَلَّ افۡعَنۡلَلَا  (15)  ..............................
Dimana-mana aya fiil anu opat huruf bangsa asal dua huruf bangsa panambah tah eta dingaranan fiil ruba’i mazid warna tsani, babna aya dua:
الموزون
الوزن
الرقم
اِحْرَنْجَمَ يَحْرَنْجِمُ اِحْرِنْجَامًا
اِفْعَنْلَلَ - يَفْعَنْلِلُ اِفْعِنْلَالًا
1
اِقْشَعَرَّ يَقْشَعِرُّ اِقْشِعْرَارًّا
اِفْعَلَلَّ - يَفْعَلِلُّ – اِفْعِلَّالًا
2
.................................  (15)  ثُمَّ الخُـمَـاسِي وَزۡنُــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــهُ تَفَعۡلَـلَا
Dimana-mana aya fiil anu opat huruf bangsa asal hiji huruf bangsa panambah tah eta dingaranan fiil ruba’i mazid warna awwal. Babna aya hiji. Wazana تَفَعْلَلَ - يَتَفَعْلَلُ - تَفَعْلُلًا mauzuna تَدَحْرَجَ يَتَدَحْرَجُ تَدَحْرُجًا.
         
باب الـمصدر وما يشتق منه
BAB MASHDAR SARENG LAFAZH ANU KACETAK TINA MASHDAR

Babagian Mashdar
وَمَصۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدَرٌ أَتَى عَلَى ضَرۡبَيۡنِ   ۞   مِـيۡمِي وَغَـيۡرِهِ عَلَى قِسۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمَيۡنِ
Ari mashdar eta kabagi kana dua bagian:
1.    Mashdar mim, nyaeta mashdar anu di mimitian ku huruf mim panambah. Contohna: مَضْرَبًا، مَنْصَرًا
2.    Mashdar ghoir mim, nyaeta mashdar anu henteu dimimitian ku huruf mim panambah. Contohna: ضَرْبًا، عِلْمًا، حُسْنًا
Ari mashdar ghoir mim eta kabagi dua bagian: 1) mashdar ghoir mim sama’i, 2) mashdar ghoir mim qiyasi.   
مِنۡ ذِي الثَّـــــــــــــلَاثِ فَالۡـزَمِ الَّذِي سُمِعۡ   ۞   ...............................
Ari ngaran mashdar ghoir mim sama’i eta mashdar ghoir mim anu kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod. Mashdar ghoir mim tina tulatsi mujarrod ieu teu bisa dianutkeun kana hiji wazan anu sarua, kudu sakumaha anu dikuping tina bahasa arab anu fashih. Contohna: نَصْرًا، حُسْبَانًا، ذِكْرًا، جُلُوسًا، كِتَابَةً.
................................   ۞   وَمَا عَـدَاهُ فَالقِيَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاسَ تَـتَّـبِعۡ
Ari ngaran mashdar ghoir mim qiyasi eta mashdar ghoir mim anu kaluaran tina salian fill tsulatsi mujarrod (tsulatsi mazid, ruba’i mujarrod, rubai mazid). Salian fiil tsulatsi mujarrod mah mashdarna bisa dianutkeun kana wazana. Contohna sakur fiil anu asup kana tsulatsi mazid warna awwal mashdarna anut kana wazan  إِفْعَال, saperti:
 أَحْسَنَ يُحْسِنُ إِحْسَانًا، أَنْعَمَ يُنْعِمُ إِنْعَامًا.  

Wazan Mashdar Mim, Isim Zaman jeung Isim Makan Kaluaran Fiil Tsulatsi Mujarrod
مِيۡمِي الثُّــــلَاثِي إِن يَّكُنۡ مِنۡ أَجۡوَفِ   ۞   صَحِيۡـحٍ أَوۡ مَهۡمُوزٍ أَوۡ مُضَــــــــــــــــــــــعَّفِ
أَتَى كَمَـفۡـعَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلٍ بِفَتۡحَـتَـيۡنِ   ۞   ...............................
Dimana-mana bade ngadamel mashdar mim kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod bina ajwaf, shohih, mahmuz  jeung mudho’af, tah eta anutkeun kana wazan مَفْعَلًا.
Ø Bina ajwaf eta anu a’in fiilna ku huruf ‘illah (elat), contohna:
 قَالَ هَابَ خَافَ mashdarna mimna: مَقَالًا مَهَابًا مَخَافًا. Huruf elat teh: ا و ي.
Ø Bina shohih eta anu salamet tina huruf ‘illah, hamzah jeung tadh’if contohna:نَصَرَ ضَرَبَ فَتَحَ  mashdar mimna: مَنْصَرًا مَضْرَبًا مَفْتَحًا. Tadh’if teh dua huruf anu sarua saperti مَدَّ asalna مَدَدَ.
Ø Bina mahmuz eta anu salah sahiji fa, a’in atawa lam fiilna ku hamzah,  contohna:  أَكَلَ بَئِسَ نَشَأَ mashdar mimna:  مَأْكَلًا مَبْئَسًا مَنْشَأً.
Ø Mudho’af eta anu sarua huruf ‘ail jeung lam fiilna (ditasydid), contohna: مَدَّ فَرَّ عَضَّ mashdar mimna:  مَمَدًّا مَفَرًّا مَعَضًّا.
...............................   ۞   وَشَـذَّ مِنۡــهُ مَــا بِكَسۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرِ الۡعَيۡنِ
Dihukuman syadz (kaluar tina qiyas) lamun aya mashdar mim kaluaran tina tsulatsi mujarrod bina ajwaf, shoheh, mahmuz atawa mudho’af anut kana wazan مَفْعِلًا , saperti مَرْجِعًا مَبِيتًا مَصِيرًا.   
كَـذَا سِمُ الزَّمَــــــــــــــــــــــــــــانِ وَالۡمَكَانِ مِنۡ (20)  مُـضَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــارِع ٍ إِلَّا بِكَسۡـرِهَا يَبِنۡ
Dimana-mana bade ngadamel isim zaman jeung isim makan kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod bina ajwaf, shohih, mahmuz jeung mudho’af  tah eta anutkeun kana wazan مَفْعَلٌ, syaratna ‘ain mudhori’na teu dikasroh. Tapi lamun dikasroh ‘ain mudhori’na maka anutkeun kana wazan مَفْعِلٌ. Contohna:
Ø isim zaman jeung isim makan tina نَصَرَ يَنْصُرُ، فَتَحَ يَفْتَحُ = مَنْصَرٌ، مَفْتَحٌ
Ø isim zaman jeung isim makan tina ضَرَبَ يَضْرِبُ، حَسِبَ يَحْسِبُ =
مَضْرِبٌ، مَحْسِبٌ
Ø dihukuman syadz lafazh-lafzh: مَسْجِدٌ، مَغْرِبٌ، مَشْرِقٌ، مَطْلِعٌ margi ‘ain mudhori’na dhommah.
وَافۡـتَـــــــــــــــــــــــــحۡ لَـهَـا مِن نَاقِصٍ وَمَا قُرِنۡ   ۞   ...............................
Dimana-mana bade ngadamel mashdar mim, isim zaman jeung isim makan kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod bina naqis jeung lafif maqrun tah eta anutkeun kana wazan مَفْعَلٌ, sanajan ‘ain mudhori’na dikasroh.
Ø Bina naqis eta anu lam fiilna ku huruf ‘illah. Contohna: غَزَا  رَمَى خَشِيَ mashdar mim, isim zaman, isim makana: مَغْزًى مَرْمًى مَخْشًى
Ø Bina lafif maqrun eta anu ‘ain jeung lam fiilna ku huruf ‘illah. Contohna:  شَوَى قَوِيَ رَوِيَ mashdar mim, isim zaman jeung isim makana:
 مَشْوًى مَقْوًى مَرْوًى
...............................   ۞   وَاعۡكِسۡ بِـمُعۡتَــــــــــــــــــــــــــلٍّ كَمَفۡرُوۡقٍ يَعِنۡ
Tapi lamun bina mitsal jeung lafif mafruq anutkeun kana wazan مَفْعِلٌ.
Ø Bina mitsal             eta anu fa fiilna ku huruf ‘illah. Contohna: وَعَدَ  mashdar mim, isim zaman, isim makana: مَوْعِد
Ø Bina lafif mafruq eta anu fa jeung lam fiilna ku huruf ‘illah. Contohna: وَقَى mashdar mim, isim zaman, isim makana: مَوْقٍ.

Kesimpulan Kaidah Mashdar Mim Isim Zaman Jeung Makan:
Ø Mashdar mim kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod anut kana wazan مَفْعَلٌ salian bina mitsal jeung bina lafif mafruq, tah ieu mah anut kana wazan مَفْعِلٌ.
Ø Isim zaman jeung isim makan kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod anut kana wazan مَفْعَلٌ salian: 1) bina mitsal, 2) bina lafif mafruq, 3) anu ‘ain mudhori’na dikasroh tina lian bina naqish jeung lafif maqrun. Anu tilu ieu mah anut kana wazan مَفْعِلٌ.
Ø Dihukuman syadz lafazh-lafazh anu kakuping tina bahasa arab fashihah ngan nyulayaan kana aturan tadi.
Catatan:
Sapalih ulama nganutkeun kana wazan مَفْعَلٌ mashdar mim, isim zaman/ makan tina bina lafif mafruq jeung bina mitsal bangsa ya. Contohna: مَوْقًى، مَيْسَرٌ.

Wazan Mashdar Mim, Isim Zaman, Isim Makan, Isim Fail jeung Isim Maf’ul Kaluaran tina Salian Tsulatsi Mujarrod  
وَمَـا عَـدَا الثُّــلَاثِ كُلَّا نِاجۡعَــــــــــــــــــــــــــــلَا   ۞   مِثۡلَ مُضَارِعٍ لَـهـَا قَـدۡ جُهِـــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَا
 كَذَا اسۡـمُ مَفۡعُوۡلٍ وَفَـــــــــــــــــــــــــاعِلٍ كُسِرۡ   ۞   عَـيۡنًا وَأَوَّلٌ لَـهَا مِيۡمًـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا يَـصِرۡ
Dimana-mana bade ngadamel mashdar mim, isim zaman, isim makan jeung isim maf’ul kaluaran tina salian tsulatsi mazid tah eta saruakeun kana fiil mudhori majhul, huruf awalna didhommah huruf samemeh akhir difathah, lajeng huruf mudhoro’ahna diganti ku mim.
[قوله وفاعل كسر] Adegan isim fail kaluaran tina salian tsulatsi mujarrod oge saperti fiil mudhori’, mung bentena ‘ain fiilna dikasroh. Contohna:

اسم زمان ومكان
اسم مفعول
اسم فاعل
مصدر ميمي
فعل ماضي – مضارع
مُكْرَمٌ
مُكْرَمٌ
مُكْرِمٌ
مُكْرَمٌ
أَكْرَمَ يُكْرِمُ
مُنْكَسَرٌ
مُنْكَسَرٌ
مُنْكَسِرٌ
مُنْكَسَرٌ
اِنْكَسَرَ يَنْكَسِرُ
مُسْتَخْرَجٌ
مُسْتَخْرَجٌ
مُسْتَخْرِجٌ
مُسْتَخْرَجٌ
اِسْتَخْرَجَ يَسْتَخْرِجُ
مُدَحْرَجٌ
مُدَحْرَجٌ
مُدَحْرِجٌ
مُدَحْرَجٌ
دَحْرَجَ يُدَحْرِجُ
مُقْعَنْسَسٌ
مُقْعَنْسِسٌ
مُقْعَنْسِسٌ
يُقْعَنْسَسُ
اِقْعَنْسَسَ يَقْعَنْسِسُ


باب الفعل الماضى وفعل الأمر وهمزة الوصل
BAB FIIL MADHI, FIIL AMAR JEUNG HAMZAH WASHOL

Tungtung Fiil Madhi
وَاٰخِــــــــــــــــــــــــــــــرَ الۡمَاضِي افۡتَحَنۡهُ مُطۡلَقَا   ۞   وَضُـمَّ إِنۡ بِوَاوِ جَـمۡعٍ  أُلۡحِقَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا
وَسَكِّنِ انۡ ضَمِــــــــــــــــــــــــــــــــــــيۡرَ رَفۡعٍ حُرِّكَا  (25)  ...............................
Ari tungtung fiil madhi eta mabni kana fathah zhohir salami teu katerapan dhomir wawu jama’ sareng dhomir mutaharrik marfu’ (dhomir rofa’ mutaharrik), contohna ضَرَبَ، ضَرَبَا، ضَرَبَتْ، ضَرَبَتَا.
[قوله وضم .... أحقا] Anapon lamun katerapan wawu jama’ maka huruf akhirna didhommah, contohnaضَرَبُوا .
[قوله وسكن .... حركا] Lamun katerapan dhomir  mutaharrik marfu’  (نَ تَ تُمَا تُمْ تِ تُمَا تُنَّ تُ نَا)maka huruf akhirna disukunkeun, contohna ضَرَبْنَ ضَرَبْتَ ضَرَبْتُمَا ضَرَبْتُمْ ضَرَبْتِ ضَرَبْتُمَا ضَرَبْتُنَّ ضَرَبْتُ ضَرَبْنَا.

Baris Awal Fiil Madhi
...............................  (25)  وَبَـدۡءُ مَعۡلُوۡمٍ بِفَتۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــحٍ سُلِكَا
إِلَّا الۡخُـمَاسِي وَالسُّدَاسِي فاكۡسِـــــــــرَنۡ   ۞  
إِنۡ بُدِئَا بِهَمۡزِ وَصۡلٍ  كَامۡتَحَــــــــــــــــــــــــنۡ
Ari fiil madhi mabni ma’lum eta huruf mimitina kudu difatahkeun, anging anu bangsa lima huruf jeung genep huruf anu dimimitian ku hamzah Washol, tah eta mah kudu di kasrohkeun. Contoh anu huruf awalna fathah: أَكْرَمَ، فَرَّحَ، قَاتَلَ، تَعَلَّمَ، تَبَاعَدَ، دَحْرَجَ، تَدَحْرَجَ. Contoh anu huruf awalna kasroh: اِنْكَسَرَ، اِجْتَمَعَ، اِحْمَرَّ، اِسْتَخْرَجَ، اِعْشَوْشَبَ، اِجْلَوَّدَ، اِسْلَنْقَى، ِاقْعَنْسَسَ، اِحْمَارَّ، اِقْشَعَرَّ، اِحْرَنْجَمَ.

Hamzah Washol
ثُـبُوۡتُـهَا فِي الۡاِبۡـتِــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدَا قَدِ الۡتُزِمۡ   ۞   كَحَــــــــــــــــــــــــذۡفِهَا فِي دَرۡجِـهَا مَعَ الكَلِمۡ
Ari hamzah washol eta dimana-mana jadi permulaan sok tumetep, tapi dimana-mana didempet sok dibuang/ teu dibaca, contohna:
اِجْتَمَعَ، وَاجْتَمَعَ، اِسْتَغْفَرَ، فَاسْتَغْفَرَ، اُدْعُ، قَالُوا ادْعُ لَنَا.
كَهَمۡزِ أَمۡرٍ لَهُمَا وَمَصۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدَرِ   ۞
   وَاَلۡ وَاَيۡـمُـنٍ وَهَـمۡزِ كَاجۡهَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرِ
وَابۡنِــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمِ نِابۡنِ نِابۡنَةٍ وَاثۡنَيۡنِ   ۞   وَامۡـرِئِ نِامۡـرَأَةِ نِاثۡـنَـتَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيۡنِ
كَذَا اسۡمُ نِاسۡتٌ فِي الۡجَمِيۡعِ فَاكۡسِرَنۡ  (30)  لَـهَـــــــــــــــــــــــــا سِوَى فِي اَيۡـمُنٍ اَلِ افۡتَحَنۡ
Contoh hamzah washol saperti hamzah dina:
Ø mashdar jeung fiil amr tina fiil bangsa lima sareng genep huruf saperti: اِجْتِمَاعٌ اِجْتَمِعْ، اِسْتِغْفَارٌ اِسْتَغْفِرْ، اِطْمِئْنَانٌ اِطْمَئِنَّ   
Ø fiil amr tsulatsi mujarrod saperti: اِجْهَرْ، اِحْمِلْ
Ø ال ta’rif
Ø isim-isim: اَيْمُنٍ، اِبْنٍ، اِبْنِمٍ، اِبْنَةٍ، اِثْنَيْنِ، اِثْنَتَيْنِ، اِمْرِئٍ، اِمْرَأَةٍ، اِسْمٍ، اِسْتٍ
[قوله في الجميع الخ] hamzah washol dina sadayana lafazh anu tos disebatkeun harokatna kasroh salian hamzah washol dina ال jeung ايمن, tah ieu mah difathahkeun.
وَأَمۡرُ ذِي ثَلَاثَـةٍ نَحۡوُ اقۡتُـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَا   ۞ 
 ضُمَّ كَمَا بِمَاضِيَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيۡنِ جُهِـلَا
Ari fiil amr tsulatsi mujarrod anu ‘ain fiilna dhommah, jeung fiil madhi majhul anu bangsa lima oge genep huruf eta hamzah washolna didhommah, contohna: اُقْتُلْ، اُجْتُمِعَ، اُسْتُخْرِجَ. 

Fiil Madhi Mabni Majhul
وَبَـدۡءُ مَـجۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــهُوۡلٍ بِضَمٍّ حُـتِمَا   ۞   كَكَسۡرِ سَابِقِ الَّذِي قَدۡ خَتَمَــــــــــــــــــــــــــا
Ari fiil madhi majhul eta didhommahkeun haraf awalna dikasrohkeun haraf samemeh tungtungna, contohna: نُصِرَ، قُوتِلَ  
Patokanana : ضُمَّ أَوَّلُهُ وَكُسِرَ مَا قَبْلَ آخِرِهِ   
Lamun fiilna bangsa lima jeung genep huruf maka haraf anu diharokatan kadua oge didhommahkeun, contohna: اُنْقُطِعَ، اُجْتُمِعَ، تُكُسِّرَ، تُبُوعِدَ، اُسْتُغْفِرَ، تُدُحْرِجَ، اُقْشُعِرَّ.  

فصل في أبنية المضارع المعلوم والمجهول
PASAL ADEGAN FI’IL MUDHORI’ MA’LUM JEUNG MAJHUL

Baris Awal Fiil Mudhori
مُضَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــارِعًا سِمۡ بِحُرُوۡفِ نَـأۡتِي   ۞   حَيۡثُ لِمَشۡهُـوۡرِ الۡمَعَـــــــــــــــــــــــــــــــانِي تَـأۡتِي
Fiil mudhori cirina dimimitian ku salah sahiji huruf "نَــــأْتِي", kalawan syarat:
Ø ي  tuduh kana ma’na ghoib jeung jama’ ghoibah (menehna)
Ø ت  tuduh kana ma’na mukhotob, mukhotobah (anjeun), mufrod jeung
     tatsniah ghoibah (manehna awewe sorangan/ duaan)
Ø أ    tuduh kana ma’na mutakalim wahdah (abdi)
Ø ن   tuduh kana ma’na mutakalim ma’al ghoir (abdi sadaya) atawa    
     mu’azzhim nafsah (kuring agung).
Contohna:
يَنْصُرُ يَنْصُرَانِ يَنْصُرُونَ  تَنْصُرُ تَنْصُرَانِ يَنْصُرْنَ  تَنْصُرُ تَنْصُرَانِ تَنْصُرُونَ  تَنْصُرِينَ تَنْصُرَانِ تَنْصُرْنَ  أَنْصُرُ نَنْصُرُ.
فَـإِنۡ بِـمَعۡــلُوۡمٍ فَفَتۡحُــــــــــــــــــــــــــــــــهَا وَجَـــبۡ   ۞ 
 إِلَّا الـرُّبَـاعِي غَـيۡــرُ ضَــــــــــــــــــــمٍّ مُـجۡــتَنَبۡ
Ari huruf mudhoro’ah anu aya dina fiil mudhori’ ma’lum eta kudu difathahkeun, contoh:  يَنْصُرُ، يَجْتَمِعُ، يَسْتَغْفِرُ. Anging anu fiil madhina bangsa opat huruf, tah ieu mah huruf mudhoroahna didhommahkeun, contohna: أَكْرَمَ يُكْرِمُ، دَحْرَجَ  يُدَحْرِجُ.

وَمَــا قُبَيۡــــــــــــــــــــــــــــــــــلَ الۡاٰخِرِ اكۡسِرۡ أَبَـدَا  (35)  
مِنَ الَّـذِي عَلَى ثَلَاثَــةٍ عَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدَا
فِيۡمَـا عَــدَا مَــا جَــاءَ مِنۡ تَفَـعَّـــــــــــــــــــــــــــلَا   ۞   كَالۡاٰتِــيۡ مِنۡ تَــفَــاعَــلَ اوۡ تَفَعۡـــــــــــــــــــلَـلَا
Ari haraf samemeh akhir dina fiil mudhori’ ma’lum anu kaluaran tina lian tsulatsi mujarrod eta kudu dikasrohkeun, anging anu anut kana wazan: تَفَعَّلَ، تَفَاعَلَ، تَفَعْلَلَ. Contoh: أَكْرَمَ  يُكْرِمُ، اِجْتَمَعَ يَجْتَمِعُ، اِسْتَفْعَلَ يَسْتَفْعِلُ، دَحْرَجَ يُدَحْرِجُ. Contoh nu diangingkeun: تَكَلَّمَ يَتَكَلَّمُ، تَبَاعَدَ يَتَبَاعَدُ، تَدَحْرَجَ يَتَدَحْرَجُ.

Fiil Mudhori Mabni Majhul
وَإِنۡ بِـمَجۡــهُوۡلٍ فَـضَـمُّــــــــــــــــــــــــــــــــــــهَـا لَــزِمۡ   ۞   كَـفَـتۡـحِ سَـابِـقِ الَّـذِي بِــهِ اخۡــــــــــــــــــــــتُــتِـمۡ
Ari fiil mudhori’ mabni majhul eta didhomahkeun huruf mimitina di fathahkeun huruf samemeh tungtungna. Contoh: يُنْصَرُ ، يُضْرَبُ.
Patokanana: ضُمَّ أَوَّلُهُ وَفُتِحَ مَا قَبْلَ آخِرِهِ

Tungtung Fiil Mudhori
وَاٰخِــرٌ لَــهُ بِـمُـقۡـتَـضَى العَمَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلۡ   ۞ 
 مِنۡ رَفۡـعٍ أَوۡ نَصۡــبٍ كَذَا جَزۡمٌ حَصَلۡ
Ari baris tungtung fiil mudhori’ eta gumantung kana amil anu asup. Tegesna dirofa’keun lamun kosong tina amil nawashib jeung jawazim, dinashobkeun lamun katerapan amil nawashib, dijazmkeun lamun katerapan amil jawazim. contohna:  يَنْصُرُ، لَنْ يَنْصُرَ، لَمْ يَنْصُرْ .
أَمۡــــــــــــــــــــــــــــــرٌ وَنَــهۡـيٌ إِنۡ بِـهِ لَامًــا تَصِــلۡ   ۞
  أَوۡ لَا ..........................
Dimana-mana fiil mudhori’ katerapan lam amr maka jadi amr (parentah) pikeun waqi’ ghoib, contohna: لِيَنْصُرْ لِيَنْصُرَا لِيَنْصُرُوا لِتَنْصُرْ لِتَنْصُرَا لِيَنْصُرْنَ. Jeung lamun katerapan la nahy maka jadi nahy (larangan) pikeun waqi’ ghoib jeung mukhotob, contohna:  لَا يَنْصُرْ لَا يَنْصُرَا لَا يَنْصُرُوا لَا تَنْصُرْ لَا تَنْصُرَا لَا يَنْصُرْنَ لَا تَنْصُرْ لَا تَنْصُرَا لَا تَنْصُرُوا لَا تَنْصُرِي لَا تَنْصُرَا لَا تَنْصُرْنَ 
...............................   ۞   .... وَسَــكِّـنۡ إِنۡ يَـصِــــــــــــــــحۡ  كَلِتَمِلۡ
وَالۡاٰخِــرَ احۡـذِفۡ إنۡ يُّعَلۡ كَالنُّوۡنِ فِي  (40) أَمۡثِـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَةٍ وَنُــوۡنُ نِسۡــوَةٍ تَــفِي
Ari haraf akhir fiil mudhori’ anu katerapan lam amr atawa la nahy eta kudu disukunkeun lamun shohih akhir (lain huruf ‘illah), contohna: لِيَنْصُرْ لِتَنْصُرْ، لَا يَنْصُرْ لَا تَنْصُرْ .
 [قوله والاخر .... يعل] Anapon lamun mu’tall akhir (tungtungna tina haraf ‘illah) maka kudu dibuang contohna: لِيَرْمِ، لِيَغْزُ، لِيَخْشَ، لَا تَرْمِ، لَا تَغْزُ، لَا تَخْشَ.
[قوله كالنون في أمثلة] Kudu dibuang oge nun tina af’alul khomsah contohna: لِيَنْصُرَا لِتَنْصُرَا لِيَنْصُرُوا لِتَنْصُرُوا، لَا يَنْصُرَا لَا تَنْصُرَا لَا يَنْصُرُوا لَا تَنْصُرُوا لَا تَنْصُرِي.
[قوله ونون الخ] Sedengkeun nun jama’ muannats mah teu dibuang contohna: لَا يَنْصُرْنَ لَا تَنْصُرْنَ.

Cara Ngadamel Fiil Amr Waqi Hadhir (Mukhotob)
وَبَـدۡأَهُ احۡــذِفۡ يَـكُ أَمۡــرَ حَــــــــــــــــــاضِرِ   ۞   وَهَـمۡــزًا  إِنۡ سُــكِّـنَ تَــالٍ صَــــــــــــــــــــــــــــــــيِّرِ
أَوۡ أَبۡــقِ إِنۡ مُحَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرَّكًا ثُمَّ التَزِمۡ   ۞   بِــنَــاءَهُ مِثۡــلَ مُضَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــارِعٍ جُـــــــزِمۡ
Dimana-mana fiil mudhori bade didamel fiil amr waqi’ hadhir )mukhotob( maka carana kudu ngabuang huruf mudhoro’ah, tuluy kudu nambahkeun hamzah washol lamun haraf saba’dana disukun.
[قوله أو أبق إن محركا] Tapi lamun haraf saba’da huruf mudoro’ah diharokatan maka teu kudu nambahkeun hamzah washol.
[قوله ثم التزم] Hukumna fiil amr waqi’ hadir ieu mabni kana ciri jazm. Tegesna disukun akhirna lamun rupa huruf shohih, dibuang akhirna lamun rupa huruf elat, dibuang nuna lamun kaasup af’alul khomsah. Contohna:
Ø Fiil amr tina تَضْرِبُ → buang huruf mudoro’ahna, jadi ضْرِبُ → tambahkeun hamzah washol karena huruf mimitina sukun, jadi اِضْرِبُ → sukunkeun akhirna karana rupa huruf shohih, jadi اِضْرِبْ.
Ø Fiil amr tina تُفَرِّحُ → buang huruf mudoro’ahna, jadi فَرِّحُ teu ditambahkeun hamzah washol karena huruf mimitina berharokat → sukunkeun akhirna karana rupa huruf shohih, jadi فَرِّحْ.
Ø Fiil amr tina تُغْزُو → buang huruf mudoro’ahna, jadi غْزُو → tambahkeun hamzah washol karena huruf mimitina sukun, jadi اُغْزُو buang huruf akhirna karana rupa huruf ‘illah, jadi اُغْزُ.
Catatan:
Ø Hamzah washol dina fiil amr harokatna kasroh kajaba anu ‘ain fiilna dhommah, tah ieu mah hamzah washolna oge didommah.
Ø Fiil amr tina tsulatsi mazid warna awwal anut kana wazan أَفْعِلْ, hamzahna sanes washol tapi hamzah qotho’, harokatna fathah. Contohna: أَحْسِنْ tina madhi-mudhori’  أَحْسَنَ يُحْسِنُ.  Hamzah qotho’ teh sakur hamzah anu dibaca boh dina permulaan, di tengah kalimah atau nalika didempet, saperti: أَسْأَلُ، وَأَسْأَلُ، وَأَحْسِنُوا



Tashrifan Fiil Amr jeung Nahy
فعل نهي
فعل أمر
معتل آخر
صحيح آخر
معتل آخر
صحيح آخر
لَا يَغْزُ
لَا يَغْزُوَا
لَا يَغْزُوا
لَا تَغْزُ
لَا تَغْزُوَا
لَا يَغْزُونَ
لَا تَغْزُ
لَا تَغْزُوَا
لَا تَغْزُوا
لَا تَغْزِي
لَا تَغْزُوَا
لَا تَغْزُونَ
لَا يَنْصُرْ
لَا يَنْصُرَا
لَا يَنْصُرُوا
لَا تَنْصُرْ
لَا تَنْصُرَا
لَا يَنْصُرْنَ
لَا تَنْصُرْ
لَا تَنْصُرَا
لَا تَنْصُرُوا
لَا تَنْصُرِي
لَا تَنْصُرَا
لَا تَنْصُرْنَ
لِيَغْزُ
لِيَغْزُوَا
لِيَغْزُوا
لِتَغْزُ
لِتَغْزُوَا
لِيَغْزُونَ
اُغْزُ
اُغْزُوَا
اُغْزُوا
اُغْزِي
اُغْزُوَا
اُغْزُونَ
لِيَنْصُرْ
لِيَنْصُرَا
لِيَنْصُرُوا
لِتَنْصُرْ
لِتَنْصُرَا
لِيَنْصُرْنَ
اُنْصُرْ
اُنْصُرَا
اُنْصُرُوا
اُنْصُرِي
اُنْصُرَا
اُنْصُرْنَ

Isim Fail Kaluaran Tsulatsi Mujarrod
كَـفَــاعِــلٍ جِــئۡ بِاسۡــمِ فَاعِـــــــــــــــــــلٍ كَمَا   ۞   يُجَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاءُ مِنۡ عَلِمَ أَوۡ مِنۡ عَـــــزَمَا
Dimana-mana bade ngadamel isim fail kaluaran tsulatsi mujarrod anu ‘ain fiil madhina fathah tina fiil lazim atawa muta’addi, jeung anu a’in fiil madhina kasroh tina fiil muta’addi eta anutkeun kana wazan فَاعِلٌ. Saperti tina  madhi: نَصَرَ، عَزَمَ، فَتَحَ، عَلِمَ، حَسِبَ, isim failna: نَاصِر، عَازِم، فَاتِح، عَالِم، حَاسِب.
Fiil lazim (لازم) teh anu teu butuh kana maf’ul bih, sedengkeun fiil muta’addi (متعدي) mah anu butuh kana maf’ul bih.
وَمَـــــــــــــــــــــــــــــاضٍ إِنۡ بِضَمِّ عَيۡنِ نِاسۡتَقَرۡ   ۞   كَـضَــــــــــــــــــــــــــخۡمٍ أَوۡ ظَـرِيۡفٍ إِلَّا مَا نَدَرۡ
Dimana-mana bade ngadamel isim fail kaluaran tsulatsi mujarrod anu ‘ain madhina didhommah tah eta aya dua wazan  فَعْلٌjeung فَعِيلٌ. Contohna: ضَخْمٌ، شَهْمٌ، ظَرِيفٌ، كَرِيمٌ. [قوله إلا ما ندر]  kasebut nadir/ langka lamun anut kana lian dua wazan ieu. Contohna: حَسَنٌ، جُنُبٌ، شُجَاعٌ، نَجَسٌ، طَاهِرٌ.
وَإِنۡ بِكَسۡــــــــــــــــــرٍ لَازِمًــا جَــا  كَالۡفَعِــــلۡ  (45) وَالۡأَفۡعَــلِ الفَعۡـــــــــــلَانِ وَاحۡفَظۡ مَا نُقِلۡ
Dimana-mana bade ngadamel isim fail kaluaran tsulatsi mujarrod anu ‘ain madhina dikasrohkeun tina fiil lazim tah eta aya tilu wazan:
1.     فَعِلٌ, lamun tuduh kana ma’na anyar datang (teu tumetep), contohna
 فَرِحَ فَهُوَ فَرِحٌ، حَزِنَ فَهُوَ حَزِنٌ
2.    أَفْعَلُ, lamun tuduh kana warna atawa aib, contohna
 حَمِرَ فَهُوَ أَحْمَرُ، عَوِرَ فَهُوَ أَعْوَرُ
3.    فَعْلاَنُ, lamun tuduh kana pinuh atawa kosong, contohna
شَبِعَ فَهُوَ شَبْعَانُ، عَطِشَ فَهُوَ عَطْشَانُ

Isim Maf’ul Kaluaran Tsulatsi Mujarrod
بِــوَزۡنِ مَـفۡــعُــوۡلٍ كَــذَا فَـعِيۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلُ   ۞   جَــاءَ اسۡـــــــــــــــــــــــــــمُ مَفۡـــعُــوۡلٍ كَذَا قَـتِــيۡـــلُ
Dimana-mana bade ngadamel isim maf’ul anu kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod tah eta anutkeun kana wazan  مَفْعُوْلٌ, contoh: مَنْصُوْرٌ  <=  نَصَرَ, مَضْرُوْبٌ  <=  ضَرَبَ . Aya oge anu anut kana wazan    فَعِيلٌ, contohnnaقَتِيلٌ، جَرِيحٌ


Shighah Mubalaghoh
لِكَـثۡرَةٍ فَـعَّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــالٌ أَوۡ فَعُوۡلُ   ۞   فَــعِـــلٌ أَوۡ مِــفۡــعَـــالٌ أَوۡ فَـعِيۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلُ
Dimana-mana aya isim tuduh kana jalma/ barang anu loga migawe tah eta disebut shighah mubalaghah (صيغة المبالغة). Wazana aya lima nyaeta:
1.فَعَّالٌ contohna  وَهَّابٌ
2.فَعُوْلٌ contohna  شَكُورٌ                      
3.فَعِلٌ   contohnaحَذِرٌ  
4.مِفْعَالٌ  contohna مِدْرَارٌ
5. فَعِيْلٌ contohna  عَلِيمٌ













فصل في تصريف الصحيح
PASAL TASHRIFAN BINA SHOHIH

Tashrifan Fiil Madhi, Mudhori jeung Amar
وَمَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاضِ نَاوۡ مُضَارِعٌ تَصَرَّفَا   ۞   لِأَوۡجُـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــهٍ كَالۡأَمۡرِ وَالنَّهِيِ اعۡرِفَا
ثَـلاَثَـةٌ لِغَـــائِبٍ كَالۡغَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــائِبَةۡ   ۞   كَذَا مُخَــاطَبٌ وَكَالۡمُخَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاطَبَةۡ
وَمُــتَكَلِّمٌ لَــهُ اثۡــنَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــانِ هُـمـَا  (50)
 فِي غَيۡرِ أَمۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرٍ ثُمَّ نَهۡـيٍ عُلِمَا
Ari fiil madhi sareng fiil mudhori’ rek ma’lum atawa majhul eta katashrif kana 14 jalan: tilu ghoib, tilu ghoibah, tilu mukhotob, tilu mukhotobah, dua mutakallim. Contoh tashrifan fiil madhi jeung mudhori’:
فعل مضارع
فعل ماضي
مجهول
معلوم
مجهول
معلوم
يُنْصَرُ
يُنْصَرَانِ
يُنْصَرُوْنَ
تُنْصَرُ
تُنْصَرَانِ
يُنْصَرْنَ
تُنْصَرُ
تُنْصَرَانِ
تُنْصَرُوْنَ
تُنْصَرِيْنَ
تُنْصَرَانِ
تُنْصَرْنَ
أُنْصَرُ
نُنْصَرُ
يَنْصُرُ
يَنْصُرَانِ
يَنْصُرُوْنَ
تَنْصُرُ
تَنْصُرَانِ
يَنْصُرْنَ
تَنْصُرُ
تَنْصُرَانِ
تَنْصُرُوْنَ
تَنْصُرِيْنَ
تَنْصُرَانِ
تَنْصُرْنَ
أَنْصُرُ
نَنْصُرُ
نُصِرَ
نُصِرَا
نُصِرُوْا
نُصِرَتْ
نُصِرَتَا
نُصِرْنَ
نُصِرْتَ
نُصِرْتُمَا
نُصِرْتُمْ
نُصِرْتِ
نُصِرْتُمَا
نُصِرْتُنَّ
نُصِرْتُ
نُصِرْنَا
نَصَرَ
نَصَرَا
نَصَرُوْا
نَصَرَتْ
نَصَرَتَا
نَصَرْنَ
نَصَرْتَ
نَصَرْتُمَا
نَصَرْتُمْ
نَصَرْتِ
نَصَرْتُمَا
نَصَرْتُنَّ
نَصَرْتُ
نَصَرْنَا
[قوله كالأمر والنهي ..... في غير نهي ثم أمر علما] Ari fiil amr sareng fiil nahi anu mabni ma’lum eta katasrif kana 12 jalan. Anapon anu mabni majhul eta katasrif kana 14 jalan. Dina fiil amr sareng fiil nahi anu ma’lum mah teu aya mutakallim, janten tina 14 ngirangan 2.
فعل نهي
فعل أمر
مجهول
معلوم
مجهول
معلوم
لَا يُنْصَرْ
لَا يُنْصَرَا
لَا يُنْصَرُوْا
لَا تُنْصَرْ
لَا تُنْصَرَا
لَا يُنْصَرْنَ
لَا تُنْصَرْ
لَا تُنْصَرْا
لَا تُنْصَرْوا
لَا تُنْصَرِيْ
لَا تُنْصَرَا
لَا تُنْصَرْنَ
لَا أُنْصَرْ
لَا نُنْصَرْ
لَا يَنْصُرْ
لَا يَنْصُرَا
لَا يَنْصُرُوْا
لَا تَنْصُرْ
لَا تَنْصُرَا
لَا يَنْصُرْنَ
لَا تَنْصُرْ
لَا تَنْصُرَا
لَا تَنْصُرُوْا
لَا تَنْصُرِيْ
لَا تَنْصُرَا
لَا تَنْصُرْنَ
ــــــــــــ
ــــــــــــ
لِيُنْصَرْ
لِيُنْصَرَا
لِيُنْصَرُوْا
لِتُنْصَرْ
لِتُنْصَرَا
لِيُنْصَرْنَ
لِتُنْصَرْ
لِتُنْصَرْا
لِتُنْصَرْوا
لِتُنْصَرِيْ
لِتُنْصَرَا
لِتُنْصَرْنَ
لِأُنْصَرْ
لِنُنْصَرْ
لِيَنْصُرْ
لِيَنْصُرَا
لِيَنْصُرُوْا
لِتَنْصُرْ
لِتَنْصُرَا
لِيَنْصُرْنَ
اُنْصُرْ
اُنْصُرَا
اُنْصُرُوْا
اُنْصُرِيْ
اُنْصُرَا
اُنْصُرْنَ
ــــــــــــ
ــــــــــــ

Tashrifan Isim Fail
لِعَشۡـرَةٍ يُصَـرَّفُ اسۡـمُ الفَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــاعِلِ   ۞   فَــعَـــلَــةٍ وَفَــاعِــلَـيۡنِ فَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاعِلِ
وَفَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاعِـلِـينَ فُـعَّـــلٍ فُعَّـــــــــــــالِ   ۞   وَفِــيۡــهِمَــــــــــــــــــــــــــــا اضۡمُمۡ فَا وَشُدَّ التَّالِي
فَــاعِــلَــةٍ فَــاعِــلَــتَــيۡنِ فَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاعِلَا   ۞  
تٍ وَفَــوَاعِــلَ كَمَــا قَــدۡ نُـقِـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَا
Ari tashrifan isim fail anu kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod eta aya 10.
تودوه كانا
جونتوه
وزن
مفرد مذكر
تثنية مذكر
جمع مذكر
جمع تكسير
جمع تكسير
جمع تكسير
مفرد مؤنث
تثنية مؤنث
جمع مؤنث
صيغة منتهى الجموع
نَاصِرٌ
نَاصِرانِ
نَاصِرُونَ
نُصَّارٌ
نُصَّرٌ
نَصَرَةٌ
نَاصِرَةٌ
نَاصِرَتَانِ
نَاصِرَاتٌ
نَوَاصِرُ
فَهُوَ فَاعِلٌ
فَهُمَا فَاعِلَانِ
فَهُمْ فَاعِلُونَ
وَهُمْ فُعَّالٌ
وَهُمْ فُعَّلٌ
وَهُمْ فَعَلَةٌ
وَهِيَ فَاعِلَةٌ
وَهُمَا فَاعِلَتَانِ
وَهُنَّ فَاعِلَاتٌ
وَهُنَّ فَوَاعِلُ

Tashrifan Isim Maf’ul
ثُــمَّ اسۡـــــــــــــــــــــــــــــــــمُ مَفۡعُــوۡلٍ لِسَبۡـــــعٍ يَـأۡتِي   ۞   مَـفۡـعُـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــولَةٍ وَثَـــنِّ مَـفۡـعُــوۡلَاتِ
كَــذَاكَ مَــفۡــعُــوۡلٌ مُـثَــنَّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاهُ وَمَفۡــ  (55)  ــعُــوۡلُــوۡنَ ثُــمَّ جَـمۡــعُ تَكۡسِــــــــــــيرٍ يُضَفۡ
Ari tasrifan isim maf’ul anu kaluaran tina fiil tsulatsi mujarrod eta aya 7 :
تودوه كانا
جونتوه
وزن
مفرد مذكر
تثنية مذكر
جمع مذكر
مفرد مؤنث
تثنية مؤنث
جمع مؤنث
صيغة منتهى الجموع
مَنْصُورٌ
مَنْصُورَانِ
مَنْصُورُونَ
مَنْصُورَةٌ
مَنْصُورَتَانِ
مَنْصُورَاتٌ
مَنَاصِرُ
وَذَاكَ مَفْعُولٌ   
وَذَانِكَ مَفْعُلَانِ
وَأُوْلٰئِكَ مَفْعُلُونَ
وَتَاكَ مَفْعُولَةٌ
وَتَانِكَ مَفْعُولَتَانِ
وَ أُوْلٰئِكَ مَفْعُولَاتٌ
وَأُوْلٰئِكَ مَفَاعِلُ
Nerapkeun Nun Taukid kana Fiil Amar jeung Fiil Nahy
وَنُونَ تَوۡكِيدٍ بِالۡأَمۡرِ النَّهِـيِ صِـــــــــــــــــــــــلۡ   ۞   ..............................
Fiil amar jeung fiil nahi eta wenang katerapan nun taukid tsaqilah (nun anu ditasydid), oge wenang katerapan nun taukid khofifah (nun anu sukun). Contohna: اِضْرِبَنَّ، اِضْرِبَنْ، لَا تَضْرِبَنَّ، لَا تَضْرِبَنْ. 
..............................   ۞   وَذَاتَ خِــفٍّ مَــعۡ سُـكُـوۡنٍ لَا تَصِــــــلۡ
Tapi dimana-mana fiil amar atawa nahyi katerapan dhomir alif tatsniyah atawa nun niswah etamah teu meunang katerapan ku nun taukid khofifah lantaran bisi اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَيْنِ (patepung dua huruf sukun). Contoh tashrifan fiil amar jeung nahyi anu katerapan nun taukid tsaqilah jeung khofifah:


فعل نهي مع نون التوكيد
فعل أمر مع نون التوكيد
الخفيفة
الثقيلة
الخفيفة
الثقيلة
لَا يَنْصُرَنْ
ـــــــــــ
لَا يَنْصُرُنْ
لَا تَنْصُرَنْ
ـــــــــــ
ـــــــــــ
لَا تَنْصُرَنْ
ـــــــــــ
لَا تَنْصُرُنْ
لَا تَنْصُرِنْ
ـــــــــــ
ـــــــــــ
لَا يَنْصُرَنَّ
لَا يَنْصُرَانِّ
لَا يَنْصُرُنَّ
لَا تَنْصُرَنَّ
لَا تَنْصُرَانِّ
لَا يَنْصُرْنَانِّ
لَا تَنْصُرَنَّ
لَا تَنْصُرَانِّ
لَا تَنْصُرُنَّ
لَا تَنْصُرِنَّ
لَا تَنْصُرَانِّ
لَا تَنْصُرْنَانِّ
لِيَنْصُرَنْ
ـــــــــــ
لِيَنْصُرُنْ
لِتَنْصُرَنْ
ـــــــــــ
ـــــــــــ
اُنْصُرَنْ
ـــــــــــ
اُنْصُرُنْ
اُنْصُرِنْ
_
­ـــــــــــ
لِيَنْصُرَنَّ
لِيَنْصُرَانِّ
لِيَنْصُرُنَّ
لِتَنْصُرَنَّ
لِتَنْصُرَانِّ
لِيَنْصُرْنَانِّ
اُنْصُرَنَّ
اُنْصُرَانِّ
اُنْصُرُنَّ
اُنْصُرِنَّ
اُنْصُرَانِّ
اُنْصُرْنَانِّ


فصل في الفوائد
PASAL FAIDAH FIIL MAZID


Ngamuta’addikeun Fiil Lazim
بِالۡـهَمۡــزِ وَالتَّــضۡعِـيۡــفِ عَـــــــــــــــــدِّ مَــا لَـزِمۡ   ۞   وَحَــرۡفِ جَـــــــــــــــــــــــــــــــرٍّ إِنۡ ثُــلَاثِـيًّــا وُسِــمۡ
Dimana-mana aya fiil Lazim anu kaluaran tina fiil tsulasi mujarrod bade dimuta’addikeun eta bisa ku 3 jalan :
1.    Ku hamzah, contoh: أَجْلَسْتُ زَيْدًا  <=  جَلِسَ
2.    Ku tadh’if (nikelkeun ‘ain fiil ku tasydid), contoh: فَرَّحْتُ زَيْدًا <= فَرِحَ 
3.    Ku haraf jar, contoh : خَرَجْتُ بِزَيْدٍ  <=  خَرَجَ
Fiil lazim nyaeta fiil anu teu butuh kana maf’ul  bih. sedengkeun fiil muta’addi mah fiil anu butuh kana maf’ul bih.
وَغَــيۡرَهُ عَـــدِّ بِـمَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا تَــأَخَّـــرَا   ۞   وَإِنۡ حَــذَفۡــتَــهَــا فَــلَازِمًـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا يُــرَى
Dimana-mana bade ngamuta’adikeun fiil lazim anu kaluaran tina ghoir tsulasi mujarrod (tsulasi mazid, ruba’i mujarrod, ruba’i mazid) tah eta mah khusus ku haraf jar. Contoh : اِنْطَلَقْتُ بِزَيْدٍ  <=  اِنْطَلَقَ
[قَوْلُهُ وَإِنْ حَدَفْتَهَا .....] Dimana-mana fiil lazim anu tos dimutaaddikeun ku 3 sabab muta’addi diluhur tah lamun sabab muta’addina dibuang maka fiilna jadi lazim deui. Contoh:  جْلَسْتُ  <=  أَجْلَسْتُ زَيْدًا


Makna Wazan فاعل
لِصَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــادِرٍ مِنِ امۡــرَأَيۡنِ فَاعَــلَا   ۞   وَقَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَّ كَالۡإِلٰــهُ زَيۡـــدًا قَــاتَــلَا
Dimana-mana aya fiil anu anut kana wazan فَاعَلَ tah eta nuduhkeun kana padamelan anu kaluar ti duaan bari ditambahan makna silih.
Contoh: قَاتَلَ زَيْدٌ عَمْرًا
[قَوْلُهُ وَقَلَّ ........] kadang-kadang aya fiil anu anut kana wazan فَاعَلَ tapi nuduhkeun kana padamelan anu kaluar ti nyalira ngan hukumna qolil. Contoh:قَاتَلَ الإِلَهُ زَيْدًا.

Makna Wazan تفاعل
وَلَـهُمَــا أَوۡ زَائِــدٍ تَفَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاعَلَا  (60)  وَقَــدۡ أَتَــى لِغَــيۡرِ وَاقِــعٍ جَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَا
Dimana-mana aya fiil anu anut kana wazan تَفَاعَلَ tah eta nuduhkeun kana padamelan anu kaluar ti duaan atawa lebih. Contoh: تَبَاعَدَ زَيْدٌ عَنْ عَمْرٍ .
[قوله وقد أتى .....] Tapi sok aya anu anut kana wazan تَفَاعَلَ anu nuduhkeun kana padamelan anu henteu sabenerna (api-api). Contoh :تَمَارَضَ زَيْدٌ

Ngagantikeun Ta Tambahan jeung Fa Fiil dina Wazan افتعل
وَابۡــدِلۡ لِتَــــــــــــــــــــــــــاءِ الاِفۡـتِـعَالِ طَاءَ نِانۡ   ۞  
فَــاءٌ مِنَ أَحۡـــــــــــــــــــــــــــــــرُفٍ لِإِطۡبَــاقٍ تَـبِنۡ
Dimana-mana aya fiil anu anut kana wazan اِفْتَعَلَ bari fa fiilna ku salah sahiji huruf ithbaq anu opat nyaeta ص، ض، ط، ظ tah eta huruf ت na kudu digentoskeun kana ط.
Contoh: اِصْطَبَرَ، اِضْطَرَبَ، اِطَّرَدَ، اِظْطَهَرَ، asalnaاِصْتَبَرَ، اِضْتَرَبَ، اِطْتَرَدَ، اِظْتَهَرَ. 
كَمَــا تَصِـــيۡرُ دَالًا إِنۡ زَايًـــــــــــــــــــــــــا تَـكُـنۡ   ۞
  أَوۡ ذَالًا أَوۡ دَالًا كَالۡاِزۡدِجَـــــــــــــــارِ صُــنۡ
Dimana-mana aya fiil anu anut kana wazan اِفْتَعَلَ bari fa fiilna ku salah sahiji huruf  د، ذ، زtah eta huruf ت na digentoskeun kana د .
Contoh:  اِدَّمَعَ، اِدَّكَرَ، اِزْدَجَرَ asalna اِدْتَمَعَ، اِذْتَكَرَ، اِزْتَجَرَ. Dina lafazh اِدَّكَرَ diidghomkeun ذ kana د.
وَإِنۡ تَـكُـنۡ فَـا الۡاِفۡــتَـعَــــــــــــــــالِ يَا سَكَنۡ   ۞ 
 أَوۡ وَاوًا أَوۡ ثَـــــــــــــــا صَــــيِّرَنۡ تَــا وَادۡغِمَــنۡ
Dimana-mana aya fiil anu anut kana wazan اِفْتَعَلَ bari ف fiilna ku salah sahiji huruf  و، ي، ثtah eta  فfiilna kudu di gentoskeun kana ت tos kitu diidghomkeun.
Contoh: اِتَّصَلَ، اِتَّسَرَ، اِتَّغَرَ  asalna اِوْتَصَلَ، اِيْتَسَرَ، اِثْتَغَرَ.

Huruf-Huruf Ziayadah
وَاحۡكُمۡ بِـزَيۡـدٍ مِنۡ أُوَيۡــسًــا هَــلۡ تَنَـــــــــــمۡ   ۞   فَــوۡقَ الثَّـــــــــــــــــلَاثِ إِنۡ بِـذِي الۡمَـرَامُ تَمۡ
Ari kumpulan sapuluh huruf anu aya dina lafazh أُوَيْسًا هَلْ تَنَمْ  (ء، و، ي، س، ا، ه، ل، ت، ن، م) eta sok disebut huruf panambah ngan syaratna :
1.    Kudu aya dina kalimat anu lewih ti 3 hurufna
2.    Dimana-mana dibuang tetep ngangaduhan makna.
Contoh : قَاتَلَ    =>   huruf panambahna alif.




Anu Lazim jeung Mutaa’di tina Fiil Bangsa 4, 5 jeung 6 Huruf
وَغَـــــــــــــــــــــــــــــــــــالِبَ الـرُّبـَاعِي عَدِّ مَا عَدَا  (65)  فَعۡـــــــــــــــــــــلَلَ فَاعۡكِسنۡ كَدَرۡبَجَ اهۡتَدَى
Dimana-mana aya fiil anu bangsa 4 huruf boh tina tsulatsi mazid atanapi ruba’i mujaarod salian anu anut kana wazan فَعْلَلَ eta dihukuman gholib (lolobana) muta'adi. Contoh anu muta’addi: أَكْثَرَ، كَرَّمَ، ضَارَبَ. Contoh anu lazim: دَرْبَجَ، أَصْبَحَ.
كُلُّ الۡخُمَــــــــــــــــــــــــاسِي لَازِمٌ  إِلَّا افۡتَعَلۡ   ۞   تَفَـعَّــلَ اوۡ تَفَاعَلَا قَدِ احۡتَمَـــــــــــــــــــــــــــــــــلۡ
Dimana-mana aya fiil anu bangsa 5 hurufna boh tina tsulatsi atanapi ruba’i mazid tah eta dihukuman lazim kajaba anu anut kana wazan: اِفْتَعَلَ، تَفَعَّلَ، تَفَاعَلَ. Tah tina tilu wazan ieu mah aya anu muta’addi. Contoh anu lazim: اِجْتَمَعَ، تَكَسَّرَ، تَوَاضَعَ. Contoh anu muta’addi: اِحْتَقَرَ، تَعَلَّمَ، تَنَازَعَ.
كَذَا السُّــدَاسِي غَــــــيۡرَ بَابِ اسۡتَفۡعَلَا   ۞   وَاسۡـرَنۡـدَى وَاغۡــــــرَنۡـدَى بِمَــفۡـعُـوۡلٍ صِــلَا
Dimana-mana aya fiil anu bangsa 5 hurufna boh tina tsulatsi atanapi ruba’i mazid tah eta dihukuman lazim kajaba anu anut kana wazan: اِسْتَفْعَلَ، اِفْعَنْلَى.  Tah tina dua wazan ieu mah aya anu muta’addi. Contoh anu lazim: اِسْتَرْجَعَ، اِحْمَارَّ . Contoh anu muta’addi: اِستَغْفَرَ، اِسْرَنْدَى، اِغْرَنْدَى.
KESIMPULAN
Babagian Fiil
Wazan-Wazan
Hukum
Bangsa 4 huruf
أَفْعَلَ، فَعَّلَ، فَاعَلَ
Gholib muta’addi
فَعْلَلَ
Golib lazim
Bangsa 5 huruf
اِنْفَعَلَ، اِفْعَلَّ، تَفَعْلَلَ
Lazim sadayana
اِفْتَعَلَ، تَفَعَّلَ، تَفَاعَلَ
Aya anu lazim aya anu mutaadi
Bangsa 6 huruf
اِفْعَوْعَلَ، اِفْعَوَّلَ، اِفْعَنْلَلَ، اِفْعَالَّ، اِفْعَنْلَلَ، اِفْعَلَلَّ
Lazim sadayana
اِسْتَفْعَلَ، اِفْعَنْلَى
Aya anu lazim aya anu mutaadi

Makna Wazan أفعل
لِـهَـمۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــزِ إِفۡعَــالٍ مَعَــانٍ سَبۡــعَـةۡ   ۞   تَعۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدِيَــةٌ صَـيۡرُوۡرَةٌ وَكَـثۡــرَةۡ
حَـيۡــنُـونَــةٌ إِزَالَـةٌ وِجۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدَانُ   ۞   كَـذَاكَ تَــعۡـرِيضٌ فَذَا البَـيَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــانُ
Ari hamzah anu aya dina fiil tsulasi mazid warna awal bab ka 1 nyaeta wazan أَفْعَلَ   eta ngagaduhan 7 ma’na, nyaeta :
1. تَعْدِيَةٌ    hartosna Ngamuta’adikeun , contoh: أَكْرَمْتُ زَيْدًا
2. صَيْرُوْرَةٌ   hartosna ngabogaan ma’na jadi, contoh: أَثْمَرَتِ الشَّجَرَةُ
3. كَثْرَةٌ       hartosna loba, contoh: أَلْبَنَ الرَّجُلُ
4. حَيْنُوْنَةٌ   hartosna waktu datang, contoh: أَحْصَدَ الزَّرْعُ
5. اِزَالَةٌ      hartosna ngaleungitkeun, contoh: أَقْرَدْتُ البَعِيْرَ
6. وِجْدَانُ   hartosna manggih, contoh: أَبْخَلْتُ زَيْدًا
7. تَعْرِيْضٌ   hartosna ngasong/nawarkeun, contoh: أَبَاعَ زَيْدٌ ثَوْبًا
Makna Wazan استفعل
لِسِــينِ الاِسۡـــــــــــــــــــــــــــتِـفۡـعَــالِ جَــا مَعَــانِي  (70)  لِطَـلَـبٍ صَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيۡـرُورَةٍ وِجۡـــدَانِ
كَـذَا اعۡـتِـقَــادٌ بَـعۡــدَهُ التَّـسۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــلِـيۡـمُ   ۞   سُـؤَالُــهُمۡ كَاسۡــتَـخۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــبَرَ الكَرِيمُ
Ari huruf sin  anu aya dina wazan اِسْتَفْعَلَ  eta ngagaduhan 6 ma’na, nyaeta:
1. طَلَبٌ     hartosna nyuprih, contoh: أَسْتَغْفِرُ اللهَ
2.  صَيْرُوْرَةُ  hartosna ma’na jadi, contoh: اِسْتَخَلَّ الْخَمْرُ
3. وِجْدَانٌ   hartosna manggih, contoh: اِسْتَجَدْتُ شَيْئًا
4. اِعْتِقَادٌ    hartosna nekadkeun,contoh: اِسْتَكْرَمْتُ زَيْدًا
5. التَسْلِيْمُ   hartosna pasrah, contoh: اِسْتَرْجَعَ الْقَوْمُ 
6. سُؤَالٌ      hartosna nanya, contoh:  اِسْتَخْبَرْتُ الْكَرِيمَ

فصل في حروف العلة وأحكامها
PASAL HURUF ILLAT JEUNG HUKUMNA


حُــــــــــــــــــرُوۡفُ وَاي هِيَ حُــرُوفُ الۡعِــلَّـةۡ   ۞   والۡمَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدِّ ثُــمَّ اللِّــيۡنِ وَالزِّيَــــــــــادَةۡ
Ari huruf  و،ا،يeta sok disebut :
1.    Haraf illat lantaran haraf panyakit, terkadang dibuang (حذف) terkadang diganti (قلب)
2.    Haraf mad nyaeta dimana-mana haraf و،ا،ي sukun bari harokat samemehna sajenis
3.    Haraf lin, nyaeta dimana-mana haraf sukun bari harokat samemehna teu sajenis
4.    Haraf ziyadah sakumaha anu tos dicaritakeun
Tanbih:
Ari haraf illat eta kabagi kana 2 bagian:
1.    Ashliyah, nyaeta haraf wawu jeung ya
2.    ‘Aridhiyah nyaeta haraf alif, sabab ari alif mah eta panukeuran tina wawu jeung ya, contohna
Ari sadayana mu’tall eta aya 5:
1.    Mu’tall fa (bina mitsal)
2.    Mu’tall ‘ain (bina ajwaf)
3.    Mu’tall lam (bina naqish)
4.    Mu’tall ‘ain jeung lam (bina lafif maqrun)
5.    Mu’tall fa jeung lam (bina lafif mafruq)
فَـإِنۡ يَكُنۡ بِـبَـعۡضِهَا الۡمَـاضِي افۡتَـتَــــــحۡ   ۞   فَـسَــمِّ مُـعۡـتَــلًّا مِثَــالًا كَـوَضَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــحۡ
Ari mu’tall fa nyaeta dimana-mana aya fiil rek bangsa tilu atawa opat bari fa fiilna ku salah sahiji huruf illat. Contohna: يَسَرَ، وَضَحَ، يَمُنَ، وَعَدَ. Mu’tall fa sok disebut bina mitsal sabab sarupa kana bina shohih dina pada sok narima harokat. 
وَنَــاقِــصًا قُــــــــــــــــــــــــــــــــــلۡ كَـغَــزَا إِنِ اخۡـتُـتِـمۡ   ۞
  بِــهِ ............................
Dimana-mana aya fiil anu ditungtungan ku salah sahiji huruf illat naha bangsa tilu atawa opat eta dingaranan fiil bina ajwaf (mu’tall ‘ain). Contohna: رَمَى يَرْمِي، غَزَا يَغْزُو، خَشِيَ يَخْشَى . 
...............................   ۞ 
 .. وَإِنۡ بِجَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوۡفِــهِ اجۡــوَفًــا عُـلِــمۡ
Dimana-mana aya fiil anu ‘ain fiilna ku salah sahiji huruf illat naha bangsa tilu atawa opat eta dingaranan fiil bina naqis (mu’tall lam). Contohna: قَالَ يَقُولُ، بَاعَ يَبِيعُ، نَامَ يَنَامُ . 
وَبِـلَـفِـيۡــفٍ ذِي اقۡــتِرَانٍ سَــــــــــــــــــــــــــــــــمِّ إِنۡ  (75)  عَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيۡنٌ لَــهُ مِنۡهَا كَلَامٍ تَسۡـــتَبِنۡ
Dimana-mana aya fiil anu ‘ain jeung lam fiilna ku salah sahiji huruf illat naha bangsa tilu atawa opat eta dingaranan fiil bina lafif maqrun (mu’tall ‘ain jeung lam). Contohna: قَوِيَ يَقْوَى . 
وَإِنۡ تَكُـنۡ فَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاءٌ لَــهُ وَلَامُ   ۞   فَــذُو افۡــتِــرَاقٍ كَـوَفَى الۡغُــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَامُ
Dimana-mana aya fiil anu fa jeung lam fiilna ku salah sahiji huruf illat naha bangsa tilu atawa opat eta dingaranan fiil bina lafif mafruq (mu’tall fa jeung lam). Contohna: وَفَى يَفِي، وَقَى يَقِي . 
وَادۡغِــمۡ لِمِـثۡــلَيۡ نَحۡــوِ يَــا زَيۡــدُ اكۡفُفَــــــــــــا   ۞   فَكُـفَّ قُــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلۡ وَسَمِّــهِ الۡمُضَاعَفَا
Dimana-mana aya fiil anu ‘ain jeung lam fiilna ku dua huruf anu sajenis tah eta kudu diigdhomkeun, jeung sok dingaranan fiil mudho’af tsulatsi. Contohna: كَفَّ asalna كَفَفَ.
Lamun fa jeung lam fiil anu kahiji ku haraf anu sajenis tah eta dingaranan fiil mudho’af ruba’i. Contohna: زَلْزَلَ . 
مَهۡمُوزُ نِالَّذِي عَلَى الۡهَمۡزِ اشۡــــــــــتَمَلۡ   ۞   نَحۡــوُ قَــرَا سَــأَلَ قَبۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَ مَــا أَفَـــلۡ
Dimana-mana aya fiil anu salah sajihi fa, ‘ain atawa lam fiilna ku hamzah tah eta dingaranan fiil bina mahmuz. Contohna: mahmuz fa أَفَلَ , mahmuz ‘ain سَأَلَ , mahmuz lam قَرَأَ . 
ثُــمَّ الصَّــحِيۡـحُ مَــا عَـــــــــــدَا الَّـذِي ذُكِرۡ   ۞   كَـاغۡـفِـرۡ لَـنَــــــــــــــــــــــــــا رَبِّي كَمَــنَ لَــهُ غُـفِـرۡ
Dimana-mana aya fiil salamet tina huruf illat, tina tadh’if jeung hamzah tah eta dingaranan fiil bina shohih. Contohna: نَصَرَ، غَفَرَ، عَلِمَ.

باب المعتلات والمضاعف والمهموز
BAB FIIL MU’TALL, MUDHO’AF JEUNG MAHMUZ


I’lal Fiil Madhi Bina Naqish
وَوَاوًا نَاوۡ يَــا حُــرِّكَا اقۡـلِـبۡ أَلِـفَــــــــــــــــــــــــــــا  (80)
  مِنۡ بَعۡــــــــــــــــــــــدِ فَـتۡــحٍ كَغَــزَا الَّذِيۡ كَفَى
Dimana-mana aya wawu atawa ya diharokatan bari harokat samemehna fathah tah eta wawu atawa ya kudu ditukeurkeun kana alif. Contohna:
 غَزَا asalna غَزَوَ ditukeurkeun wawuna kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا (karna narima harokat jeung samemehna difathah) jadi غَزَا.
كَفَى asalna كَفَيَ ditukeurkeun ya`na kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi كَفَى.
ثُــمَّ غَــزَوۡا وَغَــزَتَــا كَـذَا غَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــزَتۡ   ۞   وَأَلِـفٌ لِلسَّــاكِـنَـيۡنِ حُـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــذِفَتۡ
Wawu atawa ya ditukeurkeun kana alif oge dina wuqu’ jama’ mudzakkar goib, mufrod muannats ghoibah jeung tatsniah muannats ghoibah. Tuluy alif panukeuranana dibuang karana tepung dua huruf anu sukun.
غَزَوْا asalna غَزَوُوا ditukeurkeun wawuna kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi غَزَاوا tuluy dibuang alifna illatna لِالْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ (karna tepung dua huruf anu sukun) jadi غَزَوْا.
غَزَتْ asalna غَزَوَتْ ditukeurkeun wawuna kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi غَزَاتْ tuluy dibuang alifna illatna لِالْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ  jadi غَزَتْ.  
غَزَتَا asalna غَزَوَتَا ditukeurkeun wawuna kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi غَزَاتَا tuluy dibuang alifna illatna لِالْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ  sabat ta asalna sukun jadi غَزَتْ.  
وَالۡـقَـلۡـبُ فِي جَـمۡــعِ الۡإِنَــاثِ مُنۡـتَــــــــفِي   ۞   وَغَــزَوَا كَـذَا غَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــزَوۡتَ فَــاقۡــتَــفِي
Wawu jeung ya dina lam fiil eta teu ditukeurkeun kana alif dina sapuluh tempat. Wuqu’ tatsniah mudzakkar ghoib, wuqu’ jama’ muannats ghoibah, jeung ditambah genep wuqu’ mukhothob mukhothobah, dua wuqu’ mutakallim. Tasrifan lughowi fiil madhi bina naqish anu ‘ain fiilna difathah:
وقوع
ناقص يائي
ناقص واوي
مفرد مذكر غائب
تثنية مذكر غائب
جمع مذكر غائب
مفرد مؤنث غائبة
تثنية مؤنث غائبة
جمع مؤنث غائبة
مفرد مذكر مخاطب
تثنية مذكر مخاطب
جمع مذكر مخاطب
مفرد مؤنث مخاطبة
تثنية مؤنث مخاطبة
جمع مؤنث مخاطبة
متكلم وحده
متكلم مع الغير/ معظم نفسه
رَمَى
رَمَيَا
رَمَوْا
رَمَتْ
رَمَتَا
رَمَيْنَ
رَمَيْتَ
رَمَيْتُمَا
رَمَيْتُمْ
رَمَيْتِ
رَمَيْتُمَا
رَمَيْتُنَّ
رَمَيْتُ
رَمَيْنَا
غَزَا
غَزَوَا
غَزَوْا
غَزَتْ
غَزَتَا
غَزَوْنَ
غَزَوْتَ
غَزَوْتُمَا
غَزَوْتُمْ
غَزَوْتِ
غَزَوْتُمَا
غَزَوْتُنَّ
غَزَوْتُ
غَزَوْنَا
Teu ditukeurkeun dina 10 tempat tadi karana wawu atawa ya`na sukun jadi teu cumpon syarat.  Sedengkeun dina wuqu’ tatsniah mudzakkar goib saperti غَزَوَا teu ditukeurkeun karana lamun ditukeurkeun tuluy dibuang bakal sarupa kana wuqu’ mufrod mudzakkar ghoib.

I’lal Fiil Madhi Bina Ajwaf
وَانۡـسُـبۡ لِأَجۡــــــــــــــــــوَفٍ كَقَالَ كَالَ مَا   ۞   لِكَغَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــزَا ثُــمَّ كَفَى قَدِ انۡتَمَى
Ari fiil bina ajwaf eta kudu disaurakeun kana bina naqish dina pada huruf wawu atawa ya anu diharokatan ditukeurkeun kana alif. Contohna
قَالَ asalna قَوَلَ ditukeurkeun wawuna kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi قَالَ.  
كَالَ asalna كَيَلَ ditukeurkeun ya`na kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi كَالَ.
كَغَـــزَتِ احۡــذِفۡ أَلِفًــــــــــــا مِنۡ قُلۡنَ أَوۡ   ۞   كِـلۡـنَ بِضَــمِّ فَــا وَكَـسۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــرِهَا رَوَوۡا
Dimana-mana aya fiil bina ajwaf rek bangsa wawu atawa ya katerapan dhomir mutaharrik marfu’ tah alif panukeuran tina wawu atawa ya`na kudu dibuang saperti dibuangna alif tina غَزَتْ. Tuluy lamun bangsa wawu fa fiilna didommah, sedengkeun bangsa ya dikasroh, saperti قُلْنَ  jeung  كِلْنَ. 
قُلْنَ asalna قَوَلْنَ ditukeurkeun wawuna kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi قَالْنَ tuluy dibuang alifna illatna لِالْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ  jadi قَلْنَ tuluy digantikeun fathahna kana dhommah illatnaلِلدِّلَالَةِ عَلَى الْوَاوِ الْمَحْذُوفَةِ  (pikeun nuduhkeun kana wawu anu dibuang) jadi قُلْنَ.
كِلْنَ asalna كَيَلْنَ ditukeurkeun wawuna kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا jadi كَالْنَ tuluy dibuang alifna illatna لِالْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ  jadi كَلْنَ tuluy digantikeun fathahna kana dhommah illatnaلِلدِّلَالَةِ عَلَى الْيَاءِ الْمَحْذُوفَةِ  (pikeun nuduhkeun kana ya anu dibuang) jadi كِلْنَ.
Tashrifan Lughowi Fiil Bina Ajwaf
وقوع
أجوف يائي
أجوف واوي
مفرد مذكر غائب
تثنية مذكر غائب
جمع مذكر غائب
مفرد مؤنث غائبة
تثنية مؤنث غائبة
جمع مؤنث غائبة
مفرد مذكر مخاطب
تثنية مذكر مخاطب
جمع مذكر مخاطب
مفرد مؤنث مخاطبة
تثنية مؤنث مخاطبة
جمع مؤنث مخاطبة
متكلم وحده
متكلم مع الغير/ معظم نفسه
كَالَ
كَالَا
 كَالُوا
كَالَتْ
كَالَتَا
كِلْنَ
كِلْتَ
كِلْتُمَا
كِلْتُمْ
كِلْتِ
كِلْتُمَا
كِلْتُنَّ
كِلْتُ
كِلْنَا
قَالَ
قَالَا
 قَالُوا
قَالَتْ
قَالَتَا
قُلْنَ
قُلْتَ
قُلْتُمَا
قُلْتُمْ
قُلْتِ
قُلْتُمَا
قُلْتُنَّ
قُلْتُ
قُلْنَا

I’lal Haraf و/ ي Anu Ngiring-ngiring kana Harokat Kasroh/ Dhommah
وَاليَــــــــــــــــاءُ إِنۡ مَــا قَبۡــلَــهَــا قَــدِ انۡكَـسَــرۡ  (85)  فَـابۡــقِ مِثَـــــــــــــــــــــــــــــــالُــهُ خَـشِــيۡتُ لِلضَّـرَرۡ
Dimana-mana aya ya` sukun atawa fathah tumiba saba’da harokat kasroh tah eta ya ulah dii’lal, tegesna ulah diqolab jeung dihadzaf. Contohna خَشِيتُ.
أَوۡ ضُــمَّ مَــعۡ سُـكُــوۡنِـهَــا فَصَــــــــــــــــــــــــــــــــيِّرِ   ۞
   وَاوًا فَـقُــلۡ يُــوۡسِــرُ فِي كَيُـــيۡـــسِــــــــــــــــــــــــــــــــــرِ
Dimana-mana aya ya` sukun tumiba saba’da harokat dhommah tah eta ya kudu ditukeurkeun kana wawu. Contohna:
يُوسِرُ asalna يُيْسِرُ ditukeurkeun ya`na kana wawu illatna لِسُكُونِهَا وَانْضِمَامِ مَا قَبْلَهَا (karana ya sukun bari samemehna dhommah) jadi يُوسِرُ.
وَوَاوٌ نِاثۡــرَ كَسۡــرٍ إِنۡ تَسۡكُنۡ تَصِــــــــــــــرۡ   ۞
   يَــاءً كَجِــــــــــــــــــــــــــــــــيۡرَ بَعۡدَ نَقۡلٍ في جُوِرۡ
Dimana-mana aya wawu sukun tumiba saba’da harokat kasroh tah eta ya kudu ditukeurkeun kana wawu. Contohna:
جِيرَ asalna جُوِرَ dipindahkeun kasrohna wawu kana jim saba’da disukunkeun heula illatna لِلثِّقَلِ (karana beurat) jadi جِوْرَ tuluy ditukeurkeun wawuna kana ya illatna لِسُكُونِهَا وَانْكِسَارِ مَا قَبْلَهَا (karana wawu sukun bari samemehna kasroh) jadi جِيرَ.
وَإِنۡ تُحَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرَّكۡ وَهۡيَ لَامُ كِلۡمَةۡ   ۞   كَذَا فَـقُلۡ غَبِـــي مِنَ  الۡغَبَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــاوَةۡ
Dimana-mana aya wawu jadi lam fiil tur diharokatan tumiba saba’da harokat kasroh tah eta wawu kudu ditukeurkeun kana ya. Contohna:
غَبِيَ asalna غَبِوَ ditukeurkeun wawuna kana ya illatna لِتَطَرُّفِهَا وَانْكِسَارِ مَا قَبْلَهَا (karana wawu aya ditungtung bari samemehna kasroh) jadi غَبِيَ.

I’lal Fiil Mudhori Bina Ajwaf
حَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرَكَةٌ لِيَا كَوَاوِ نِانۡ عَقِبۡ   ۞
   مَا صَـــــــــــــــــــــــــــــــــحَّ سَاكِنًا فَنَقۡلُهَا يَجِبۡ
مِثَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــالُ ذَا يَقُوۡلُ أَوۡ يَكِيۡلُ ثُمۡ  (90)  يَخَـــــــــــــــــــــــــــــــــــافُ وَالۡأَلِفُ عَنۡ وَاوٍ تَقُمۡ
Dimana-mana aya ya` atawa wawu diharokatan tumiba saba’da haraf sohih anu sukun tah harokatna kudu dipindahkeun kana haraf sohih samemehna. Contohna:
يَقُولُ asalna يَقْوُلُ dipindahkeun harokat wawu kana qof illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا (karana haraf illat apes nyandang harokat jeung haraf kuat nyandangna) jadi يَقُولُ.
يَكِيلُ asalna يَكْيِلُ dipindahkeun harokat ya kana kaf illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi يَكِيلُ.
يَخَافُ asalna يَخْوَفُ dipindahkeun harokat ya kana kaf illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi يَخَوْفُ tuluy ditukeurkeun wawu kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا فِي الْأَصِلِ وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا الْآنَ (karna narima harokat asalna jeung samemehna difathah ayeuna) jadi يَخَافُ.

I’lal Fiil Mudhori Bina Naqish
وَإِنۡ هُـمَا مُحـَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرَّكَيۡنِ فِي طَرَفۡ   ۞   مُضَارِعٍ لَـمۡ يَنۡتَـصِـبۡ سَكِّنۡ تُحَـــــــــــــفۡ
نَحۡــوُ الَّذِي جَــا مِن رَمَى أَوۡ مِنۡ عَفَا   ۞   ...............................
Dimana-mana aya wawu atawa ya diharokatan di tungtung fiil mudhori nalika tingkah rofa tah eta kudu disukunkeun. Contohna: يَرْمِي، يَعْفُو asalna يَرْمِيُ، يَعْفُوُ disukunkeun wawu jeung ya’na illatna لِلثِّقَلِ.   
...............................  ۞
   أَوۡ مِنۡ خَــشِي وَيَاءَ ذَا اقۡلِبۡ أَلِفَــــــــــــــا
Dimana-mana aya ya` diharokatan di tungtung fiil mudhori bari samemehna harokat fathah tah eta wawu atawa ya kudu ditukeurkeun kana alif. Contohna: يَخْشَى asalna يَخْشَيُ ditukeurkeun ya’na kana alif illatna لِتَحَرُّكِهَا وَانْفِتَاحِ مَا قَبْلَهَا.
وَاحۡذِفۡهُمَا فِي جَـمۡـــــــــــــــــعِهِ لَا التَّــثۡــنِـيَــةۡ   ۞   وَمَــا كَتَغۡــزِيۡنَ بِذَا مُسۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتَوِيَـةۡ
Dimana-mana aya wawu atawa ya di tungtung fiil mudhori, tah dina fiil mudhori wuku jama mudzakar jeung wuku mufrod muannats mukhotobah kudu dibuang. Contohna :
يَغْزُونَ asalna يَغْزُوُونَ disukunkeun wawuna illatna لِلثِّقَلِ jadi يَغْزُوونَ tuluy dibuang wawu lam fiil illatna لِالْتِقَاءِ السَّاكِنَينِ  jadi يَغْزُونَ.
تَغْزِينَ asalna تَغْزُوِينَ disukunkeun zayna illatna لِلثِّقَلِ jadi تَغْزوِينَ tuluy dipindahkeun harokat wawu kana zay illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi تَغْزِوْينَ tuluy dibuang wawuna illatna لِالْتِقَاءِ السَّاكِنَينِ  jadi تَغْزِينَ.
Tashrifan Lughowi Fiil Mudhori Bina Naqish
وزن يفعَل
وزن يفعِل
وزن يفعُل
يَخْشَى
يَخْشَيَانِ
يَخْشَوْنَ
تَخْشَى
تَخْشَيَانِ
يَخْشَيْنَ
تَخْشَى
تَخْشَيَانِ
تَخْشَوْنَ
تَخْشَيْنَ
تَخْشَيَانِ
تَخْشَيْنَ
أَخْشَى
نَخْشَى
يَرْمِي
يَرْمِيَانِ
يَرْمُونَ
تَرْمِي
تَرْمِيَانِ
يَرْمِينَ
تَرْمِي
تَرْمِيَانِ
تَرْمُونَ
تَرْمِينَ
تَرْمِيَانِ
تَرْمِينَ
أَرْمِي
نَرْمِي
يَغْزُو
يَغْزُوَانِ
يَغْزُونَ
تَغْزُو
تَغْزُوَانِ
تَغْزُونَ
تَغْزُو
تَغْزُوَانِ
تَغْزُونَ
تَغْزِينَ
تَغْزُوَانِ
تَغْزُونَ
أَغْزُو
نَغْزُو

I’lal Isim Fail Kaluaran Bina Ajwaf jeung Naqish
وَفِي اسۡــمِ فَـــــــــــــــاعِلِ اجۡوَفٍ قُلۡ قَائِلَا   ۞   بِــأَلِفِ زَيۡــدٍ وَهَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــمۡزِ مَـا تَلَا
Dimana-mana bade ngadamel isim fail tina bina ajwaf maka anutkeun kana wazan فَاعِلٌ teras haraf illatna tukeurkeun kana hamzah. Contohna :
قَائِلٌ asalna قَاوِلٌ ditukeurkeun wawuna kana hamzah illatna لِوُقُوعِهَا بَعْدَ أَلِفٍ زَائِدَةَ (karana tumiba saba’da alif tambahan) jadi قَائِلٌ.
فِي نَـــــــــــــاقِصٍ قُلۡ غَازٍ إِنۡ لَمۡ يَنۡتَصِبۡ  (95) 
وَلَا بِـاَلۡ وَحَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــذۡفُ يَائِــهِ يَجِبۡ
Ari isim fail tina bina naqish satungtung teu dinashobkeun jeung teu katerapan alif lam maka huruf illatna dibuang. Contohna:
غَازٍ asalna غَازِوٌ ditukeurkeun wawuna kana ya illatna لِأَنَّ كُلَّ وَاوٍ إِذَا وَقَعَتْ رَابِعَةً فَصَاعِدًا وَلَمْ يُضَمَّ مَا قَبْلَهَا قُلِبَتِ يَاءً (karana sakur wawu anu jadi haraf kaopat atawa leuwih kudu ditukeurkeun kana ya) jadi غَازِيٌ tos kitu disukunkeun ya`na illatna لِلثِّقَلِ teras اِلْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ antara ya jeung tanwin maka ya`na dibuang teras tanwin nerap kana zay  jadi غَازٍ.
رَامٍ asalna رَامِيٌ disukunkeun ya`na illatna لِلثِّقَلِ teras اِلْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ antara ya jeung tanwin maka ya`na dibuang teras tanwin nerap kana zay  jadi غَازٍ.
{إن لم ينتصب ولا بال} anapon dimana dinashobkeun atawa katerapan alif lam maka haraf illatna teu dibuang. Contohna: غَازِيًا، رَامِيًا، اَلْغَازِي، اَلرَّامِي
I’lal Isim Maf’ul Kaluaran Bina Ajwaf jeung Naqish
وَكَمَـقُـوۡلِ نِاسۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــمَ مَفۡعُوۡلٍ خُذَا   ۞   بِالنَّقۡـــــــــــــــــــلِ كَالۡمَكِيۡلِ وَاكۡسِرۡ فَاءَ ذَا
Dimana-mana bade ngadamel isim maf’ul kaluaran tina bina ajwaf tah eta anutkeun kana wazan مَفْعُولٌ teras harokat haraf illatna pindahkeun kana haraf sohih anu sukun sateuacana. Contohna:
مَقولٌ asalna مَقْوُولٌ dipindahkeun harokat wawu kana qof illatna  لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi مَقُوولٌ tos kitu اِلْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ antara wawu jeung wawu maka dibuang wawu ‘ain fiilna jadi مَقُولٌ.
مَكِيلٌ asalna مَكْيُولٌ dipindahkeun harokat ya kana kaf illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi مَكُيولٌ tos kitu اِلْتِقَاءِ السَّاكِنَيْنِ antara ya jeung wawu maka dibuang ya`na jadi مَكُولٌ tos kitu digantikeun dhommahna kaf kana kasroh illatnaلِلدِّلَالَةِ عَلَى الْيَاءِ الْمَحْذُوفَةِ  jadi مَكِوْلٌ tos kitu ditukeurkeun wawuna kana ya illatna لِسُكُونِهَا وَانْكِسَارِ مَا قَبْلَهَا jadi مَكِيلٌ.
وَمِثۡــــلَيِ الۡمَغۡــزُّوِّ حَــــــــــــــــــــــــــــــــــتۡمًا أَدۡغِمَا   ۞   كَذَاكَ  مَخۡشِي بَعۡـــــــــــــــــــــــــدَ قَلۡبٍ قُدِّمَا
Dimana-mana bade ngadamel isim maf’ul kaluaran tina bina naqish tah eta anutkeun kana wazan  مَفْعُولٌteras wawu zaidahna idghomkeun kana lam fiilna. Contohna:
مَغْزُوٌّ asalna مَغْزُووٌ diidghomkeun wawu kahiji kana wawu kadua illatna  لِاجْتِمَاعِ الْمِثْلَيْنِ (karana kumpulna dua huruf anu sarua) jadi مَغْزُوٌّ.
مَرْمِيٌّ asalna مَرْمُويٌ ditukeurkeun wawuna kana ya illatna لِاجْتِمَاعِ الْوَاوِ وَالْيَاءِ وَسُبِقَتْ إِحْدَاهُمَا بِالسُّكُونِ (karana kumpul wawu jeung yang bari huruf kahijina sukun) jadi مَرْمُيْيٌ tos kitu dikasrohkeun mimna illatna لِتَسْلِيمِ الْيَاءِ مِنْ رُجُوعِهَا وَاوًا (pikeun nyalametkeun ya tina balik deui jadi wawu) jadi مَرْمِيْيٌ tos kitu diidghomkeunkeun ya kahiji kana ya kadua illatnaلِاجْتِمَاعِ الْمِثْلَيْنِ jadi مَرْمِيٌّ.

I’lal Fiil Amar Kaluaran Bina Ajwaf jeung Naqish
وَأَمۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــرُ غَائِبٍ أَتَى مِنۡ أَجۡوَفِ   ۞   كَلِيَقُــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلۡ وَأَصۡلُهُ غَيۡرُ خَـفِي
Dimana-mana bade ngadamel amar ghoib kaluaran tina bina ajwaf tah harokat ‘ain fiilna kudu dipindahkeun kana fa fiil lajeng eta ‘ain fiil dibuang. Contohna:
لِيَقُلْ asalna لِيَقْوُلْ dipindahkeun harokat wawu kana qof illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi لِيَقُولْ tos kitu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ antara wawu jeung lam dibuang wawuna jadi لِيَقُلْ.
لِيَبِعْ asalna لِيَبْيِعْ dipindahkeun harokat ya kana ba illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi لِيَبِيعْ tos kitu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ antara ya jeung ‘ain dibuang ya`na jadi لِيَبِعْ.
مُخَاطَبٌ مِنۡهُ كَقُلۡ بِالنَّقۡـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلِ   ۞   وَحَذۡفِ هَــمۡزِهِ وَعَيۡنِ الۡأَصۡـــــــــــــــــــــــــــــــــلِ
Dimana-mana bade ngadamel amar mukhotob kaluaran tina bina ajwaf tah aya tilu i’lal: 1) mindahkeun harokat ‘ain fiilna kana fa fiil, 2) ngabuang ‘ain fiil, 3) ngabuang hamzah washol. Contohna:
قُلْ asalna اُقْوُلْ dipindahkeun harokat wawu kana qof illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi اُقُولْ tos kitu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ antara wawu jeung lam dibuang wawuna jadi اُقُلْ tos kitu dibuang hamzah washolna illatna لِلْاِسْتِغْنَاءِ عَنْهَا (karana teu dibutuhkeun) jadi قُلْ.
بِعْ asalna اِبْيِعْ dipindahkeun harokat ya kana ba illatna لِضُعْفِهَا عَلَى تَحَمُّلِ الْحَرَكَةِ وَقُوَّةِ الْحَرْفِ الصَّحِيحِ عَلَيْهَا jadi اِبِيعْ tos kitu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ antara ya jeung ‘ain dibuang ya`na jadi اِبِعْ tos kitu dibuang hamzah washolna illatna لِلْاِسْتِغْنَاءِ عَنْهَا (karana teu dibutuhkeun) jadi بِعْ.
وَثَــنِّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــهِ عَلَى كَقُوۡلَا .... (100) ...............................
Dimana-mana bade ngadamel amar tatsniah mukhotob kaluaran tina bina ajwaf tah haraf illatna teu dibuang karana teu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ. Kitu oge wuqu’ jama’ mukhotob jeung mufrod mukhotobah. Tashrifan amar bina ajwaf:
لِيَقُلْ لِيَقُولَا لِيَقُولُوا لِتَقُلْ لِتَقُولَا لِيَقُلْنَ قُلْ قُولَا قُولُوا قُولِي قُولَا قُلْنَ
لِيَبِعْ لِيَبِيعَا لِيَبِيعُوا لِتَبِعْ لِتَبِيعَا لِيَبِعْنَ بِعْ بِيعَا بِيعُوا بِيعِي بِيعَا بِعْنَ
......................... وَالتَزِمۡ (100)
 مِنۡ نَـــــــــــــــــــاقِــصٍ فِي ذَيۡنِ حَذۡفًا لِلۡمُتِم
Dimana-mana bade ngadamel amar ghoib jeung mukhotob kaluaran tina bina naqish tah haraf illatna kudu dibuang, karena amar ghoib ciri jazmna ngabuang haraf illat sedengkeun amar mukhotob hukumna mabni kana ngabuang haraf illat. Contohna:  لِيَغْزُ، لِيَرْمِ، اُغْزُ، اِرْمِ.

I’lal Fiil Mudhori, Amar jeung Nahy Kaluaran Bina Mitsal
وَحَــــــــــــــــــــــذۡفُ فَا الۡمُعۡتَّلِ فِيۡ مُسۡتَقۡبَلِ   ۞   وَأَمۡـرٍ وَنَـهۡـيٍ مَتَى تُعۡــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَمۡ جَلِي
بِـبَـابِ مَا كَـوَهَبَ  اوۡ كَوَعَــــــــــــــــــــــــــــــــــدَا   ۞   وَرِثَ زِدۡ وَقَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلَّ مَا قَدۡ وَرَدَا
Ari fa fiil bina mitsal bangsa wawu dina fiil mudhori, amar jeung nahi ma’lum eta sok dibuang tina tilu bab:
1.    Bab فعَل يفعِل, saperti وَعَدَ يَعِدُ عِدْ لَا تَعِدْ
2.    Bab فعَل يفعَل, saperti وَهَبَ يَهَبُ هَبْ لَا تَهَبْ
3.    Bab فعِل يفعِل, sapertiوَرِثَ يَرِثُ رِث لَا تَرِثْ
يَعِدُ asalna يَوْعِدُ dibuang wawuna illatna لِوُقُوعِهَا بَيْنَ عَدُوَّتَيْهَا (karana tumiba diantara dua musuhna; ya jeung kasroh) jadi يَعِدُ.
{قوله وقل ما قد ورد} terkadang dibuang oge wawu dina fiil mudhori, amar jeung nahi ma’lum bina mitsal tina bab فعِل يفعَل saperti وَطِئَ يَطَأُ، وَسِعَ يَسَعُ. Seuseueurna mah dina bab ieu teu dibuang wawuna saperti وَجِلَ يَوْجَلُ، وَجِعَ يَوْجَعُ، وَسِخَ يَوْسَخُ.

I’lal Bina Lafif Mafruq jeung Lafif Maqrun
ثُمَّ اللَّفِيۡفُ لَا بِقَيۡـــــــــــــــــــــــــــــــــدٍ قَدۡ حُكِمۡ   ۞   لِلَامِهِ بِمَا لِنَاقِصٍ عُـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلِـمۡ
Ari lam fiil bina lafif mafruq jeung lafif maqrun eta sami sareng lam fiil bina naqish dina pada sok dii’lal. Contohna وَقَى يَقِي، قَوِيَ يَقْوَى asalna وَقَيَ يَوْقِيُ، قَوِوَ يَقْوَوُ.
وَكَالصَّـــــــــــــــــــحِيۡحِ احۡكُمۡ لِعَيۡنِ مَا قُرِنۡ   ۞   ..............................
Ari ‘ain fiil bina lafif maqrun eta sami sareng ‘ain fiil bina shohih dina pada tara dii’lal, saperti قَوِيَ يَقْوَى.
...............................   ۞   وَفَــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاءِ مَفۡرُوۡقٍ كَمُعۡتَّلٍ زُكِنۡ
Ari fa fiil bina lafif mafruq eta sami sareng lam fiil bina mitsal dina pada sok dii’lal, saperti وَقَى يَقِي asalna وَقَيَ يَوْقِيُ.
وَأَمۡرُ ذَا لِلۡفَرۡدِ قِـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــهۡ وَقِي قِـيَا (105) لاِثۡنَينِ قُوۡا وَقِــــــــــــــــــــــــــــــــيۡنَ لِلۡجَمۡعِ ائۡتِيَا
Tashrifan fiil amar hadhir bina lafif mafruq: قِهْ قِيَا قُوا قِي قِيَا قِينَ.
قِهْ asalna اِوْقِي dibuang wawuna illatna تَبَعًا لِعَيْنِ مُضَارِعِهِ (karana tumurut kana ‘ain fiil mudhorina) jadi اِقِي tos kitu dibuang hamzah washolna illatna لِلْاِسْتِغْنَاءِ عَنْهَا jadi قِي tos kitu dibuang ya`na karana mabni kana ngabuang haraf illat jadi قِ tos kitu ditambahan ha` sakat sangkan tetep harokatna nalika waqof jadi  قِهْ.

I’lal Bina Mudho’af
وَمَــا كَمَــدٍّ مَصۡـــــــــــــــــــــــــــدَرًا  أَوۡ مَدَّ مِنۡ   ۞   مُضَاعَفٍ فَهۡوَ بِـإِدۡغَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــامٍ قَمِنۡ
Dimana-mana aya fiil bina mudho’af teu katerapan dhomir rofa’ mutaharrik tah ‘ain fiilna kudu diidghomkeun kana lam fiil. I’lalna أَنْ تُسْكِنَ الْأَوَّلَ وَتُدْرِجَ فِي الثَّانِي (nyukunkeun haraf anu kahiji tos kitu lebetkeun kanu kadua. Contohna:
مَدَّ asalna مَدَدَ disukunkeun dal anu kahiji illatna لِأَجْلِ شَرْطِ الْإِدْغَامِ jadi مَددَ tos kitu diidghomkeun dal kahiji kanu kadua illatna لِاجْتِمَاعِ الْمِثْلَيْنِ jadi مَدَّ.
أَوۡ كَمَـــــــــــــــــــــــــــــــــدَدۡنَ أَوۡ مَدَدۡنَا فَاظۡهِـرِ   ۞   ...............................
Dimana-mana aya fiil madhi bina mudho’af katerapan dhomir rofa’ mutaharrik tah ‘ain fiilna ulah diidghomkeun kana lam fiil. Tashrifan fiil madhi bina mudho’af:
مَدَّ مَدَّا مَدُّوا مَدَّتْ مَدَّتَا مَدَدْنَ مَدَدتَ مَدَدتُمَا مَدَدتُمْ مَدَدتِ مَدَدتُمَا مَدَدتُنَّ مَدَدتُ مَدَدْنَ
...............................   ۞
   وَفِي كَلَمۡ  يَـمُـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدَّ جَوِّزۡ كَافۡرِرِ
Dimana-mana aya fiil mudhori bina mudho’af katerapan amil jawazim kitu oge fiil amarna tah eta menang dua jalan; idghom jeung pecat idghom. contohna anu diidghomkeun:  لَمْ يَمُدَّ، فِرَّ. Contoh dipecat idghom: لَمْ يَمْدُدْ، اِفْرِرْ.
لَمْ يَمُدَّ asalna لَمْ يَمْدُدْ dipindahkeun harokat dal kana mim illatna لِأَجْلِ شَرْطِ الْإِدْغَامِ jadi لَمْ يَمُدْدْ tos kitu diharokatan dal anu kadua sangkan teu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ aya kalana ku kasroh illatna لِأَن السَّاكِنَ إِذَا حُرِّكَ حُرِّكَ بِالْكَسْرِ (karana huruf sukun lamun diharokatan maka diharokatan ku kasroh) jadi لَمْ يَمُدْدِ aya kalana ku dhommah illatna تَبَعًا لِعَيْنِ مُضَارِعِهِ jadi لَمْ يَمُدْدُ aya kalana ku fathah illatna لِلتَّخْفِيفِ (pikeun ngentengkeun) jadi لَمْ يَمُدْدَ tos kitu diidghomkeun dal anu kahiji kanu kadua illatna لِاجْتِمَاعِ الْمِثْلَيْنِ  jadi لَمْ يَمُدِّ/ لَمْ يَمُدُّ/ لَمْ يَمُدَّ.
فِرَّ asalna اِفْرِرْ dipindahkeun harokat ro kana fa illatna لِأَجْلِ شَرْطِ الْإِدْغَامِ jadi اِفِرْرْ tos kitu diharokatan ro anu kadua sangkan teu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ aya kalana ku kasroh illatna لِأَن السَّاكِنَ إِذَا حُرِّكَ حُرِّكَ بِالْكَسْرِ atawa تَبَعًا لِعَيْنِ مُضَارِعِهِ jadi اِفِرْرَ aya kalana ku fathah illatna لِلتَّخْفِيفِ  jadi اِفِرْرَ tos kitu diidghomkeun ro anu kahiji kanu kadua illatna لِاجْتِمَاعِ الْمِثْلَيْنِ  jadi اِفِرِّ/ اِفِرَّ tos kitu dibuang hamzah washolna illatna لِلْاِسْتِغْنَاءِ عَنْهَا  jadi فِرِّ/ فِرَّ.

I’lal Bina Mahmuz
مَهۡمُــوۡزُ نِابۡدِلۡ هَـمۡــــــــــــــــــزَهُ مَتَى سَكَنۡ   ۞   بِمُـقۡـتَـضَى حَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرَكَةٍ أَوِ اتۡـرُكَنۡ كَيَـأۡكُلُ ائۡذَنۡ  يُـؤۡمِـنُـــــــــــــــوا ........   ۞   ..............................
Dimana-mana aya hamzah sukun dina fiil bina mahmuz tumiba sabada huruf anu diharokatan tah eta hamzah teh menang dua jalan:
1.    ditetepkeun, contohna:  يَأْكُلُ، اِئْذَنْ، يُؤْمِنُ
2.    ditukeurkeun kana huruf anu mantesan kana harokat samemehna, contohna:  يَاكُلُ، اِيذَنْ، يُومِنُ
.................... وَاتۡرُكۡ مَتَى    ۞  حَــرَّكۡتَهُ وَسَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــابِقٌ كَذَا أَتَى
نَحۡـــوُ قَــــرَا ...................... (110) ...............................
Tapi dimana-mana hamzahna diharokatan mah eta teu menang ditukeurkeun, saperti قَرَاَ، سَأَلَ.
....... وَإِنۡ يُــحَـــــــــــــــــــــــــرَّكۡ هُوۡ فَقَطۡ (110) كَاسۡأَلۡ كَذَا وَسَلۡ أَجِزۡ كَمَا انۡضَبَطۡ
Dimana-mana aya hamzah diharokatan tumiba saba’da huruf anu sukun tah eta menang  dua jalan:
1.    ditetepkeun, saperti اِسْأَلْ
2.    dibuang hamzahna, saperti سَلْ.
سَلْ asalna اِسْأَلْ dipindahkeun harokan hamzah kana sin illatna لِلتَّخْفِيفِ  jadi اِسَأْلْ tos kitu اِلْتِقَاءُ السَّاكِنَينِ antara hamzah jeung lam dibuang hamzahna jadi اِسَلْ tos kitu dibuang hamzah washolna illatna لِلْاِسْتِغْنَاءِ عَنْهَا jadi سَلْ.
وَحَــذۡفُ هَمۡزِ خُـــذۡ وَمُرۡ كُلۡ لَا تَقِسۡ   ۞   وَكَالصَّحِيۡــــــــــــــــــــــــحِ غَـيۡرَهُ صَرِّفۡ وَقِسۡ
Ari ngabuang hamzah anu aya dina lafazh خُذْ، مُرْ، كُلْ eta hukumna sama’i tegesna teu meunang diqiyaskeun kana lafazh anu sejen. خُذْ، مُرْ، كُلْ teh mangrupikeun fiil amar asalna اُأْخُذْ، اُأْمُرْ، اُأْكُلْ dibuang hamzahna tanpa alasan karana loba dipakena.

قَـدۡ تَــمَّ مَــا رُمۡـنَــا مِنَ الۡمقۡصُــــــــــــــــــــــــــــوۡدِ   ۞   فَـاعۡذِرۡ حَدِيۡثَ السِّـــنِّ يَا ذَا الۡجُـــــــــوۡدِ
وَأَحۡـمَـدُ اللهَ مُـصَـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــلِّيًا عَلَى   ۞   مُـحَـمَّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدٍ وَاٰلِهِ وَمَنۡ تَلَا
Di akhir nazhom kitab maqsud ieu mushonnif ngadugikeun i’tidzar bilih aya kalepatan dina nazhomna, ieu mangrupikeun  buktos katawadhuan  ti anjeuna. Mushonnif lajeng nutup nazhomna ieu ku muji ka Allah sinareng maos sholawat ka kanjeng Nabi katut kulawarga sareng tabiin sakumaha dina muqoddimah.
Jenenganana Nazhim Syeikh Ahmad bin Abdirrohim Atthohthowi. Dilahirkeun di kota Thotho, Mesir 26 Dzulhijjah 1233, ngantunkeun tahun 1302 H. Anjeuna ‘alim dina fan Bahasa Arab. salah sawios karanganana ieu nazhom, الأسئلة النحوية المفيدة والأجوبة العربية السديدة, oge kitab النقطة الذهبية.
Nami kitab asal nazhom ieu eta Al-Maqshud teu kauningan nami penyusuna nangin masyhur kanisbatkeun ka Imam Abu Hanifah Nu’man bin Tsabit, salah sawios mujtahid muthlaq, pendiri madzhab hanafiah.
Rengse ieu penjelasan tina nazhmul maqshud, hapunten anu kasuhun tina kakirangan sareng kalepatan, mugi Allah maparin kamanfaatan ka sakur anu diajarna, janten amal anu ikhlas, oge janten wasilah dihapunten dosa  anu nyeratna dosa ibu rama sareng sadaya guru, amin.
وصلى الله على النبي الأمين محمد قائد الغر المحجلين وآله وصحبه الكرام أجمعين والحمد لله رب العالمين.
                                                            

7 comments:

BHS PREMIUM TERBARU BUKAN SUTERA SPUNSILK APAKAH SENYAMAN BHS LAWAS?

SARUNG BHS KENAPA BERUBAH TIDAK MENGGUNAKAN SUTERA SPUNSILK   Pada postingan ini saya menyampaikan kesan saya saat menggunakan sarung BHS de...